ดาวโดดเดี่ยวที่กำลังเคลื่อนที่ด้วยความเร็วสูงผ่านทางช้างเผือก
ปรากฏการณ์ดาวเคลื่อนที่เร็วในกาแล็กซี
ในปี 2019 นักดาราศาสตร์ค้นพบดาวฤกษ์ดวงหนึ่งที่กำลังเคลื่อนที่ด้วยความเร็วสูงถึง 1,700 กิโลเมตรต่อวินาที (6.12 ล้านกิโลเมตรต่อชั่วโมง) ผ่านทางช้างเผือก ซึ่งเร็วกว่าดาวทั่วไปในกาแล็กซีเราถึง 10 เท่า!
ข้อมูลทางเทคนิคของดาวดวงนี้
ดาวดวงนี้มีชื่อว่า S5-HVS1 ถูกค้นพบโดยทีมนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยคาร์เนกีเมลลอน และมีลักษณะพิเศษดังนี้:
- ประเภทดาว: ดาวลำดับหลักชนิด A (A-type main-sequence star)
- มวล: ประมาณ 2.35 เท่าของดวงอาทิตย์
- อายุ: ประมาณ 500 ล้านปี
- ระยะทางจากโลก: 29,000 ปีแสง
- ทิศทางการเคลื่อนที่: กำลังพุ่งออกจากศูนย์กลางกาแล็กซี
สาเหตุการเคลื่อนที่ด้วยความเร็วสูง
จากการวิจัยพบว่า ดาวดวงนี้น่าจะถูกเหวี่ยงออกมาด้วยปรากฏการณ์ 'แรงเหวี่ยงจากหลุมดำ' (Black Hole Slingshot Effect) โดยมีหลักฐานชี้ว่า:
- วิถีการเคลื่อนที่ชี้กลับไปยังใจกลางกาแล็กซี
- ความเร็วสอดคล้องกับการคำนวณทางทฤษฎีของแรงโน้มถ่วงจากหลุมดำมวลยวดยิ่ง
- ไม่พบระบบดาวคู่ที่อาจอธิบายความเร็วนี้ได้
ข้อมูลเปรียบเทียบความเร็วของดาวต่างๆ
| ประเภทดาว | ความเร็วทั่วไป (กม./วินาที) | ความเร็ว S5-HVS1 |
|---|---|---|
| ดาวทั่วไปในทางช้างเผือก | ประมาณ 100-200 | 1,700 |
| ดาวฤกษ์เร็ว (Hypervelocity Stars) | 500-1,000 | 1,700 |
| ความเร็วหลุดพ้นจากทางช้างเผือก | ประมาณ 550 | เร็วกว่า 3 เท่า |
การค้นพบและงานวิจัยสำคัญ
การค้นพบ S5-HVS1 เป็นส่วนหนึ่งของโครงการ Southern Stellar Stream Spectroscopic Survey (S5) โดยใช้กล้องโทรทรรศน์ Anglo-Australian Telescope ขนาด 3.9 เมตร ในออสเตรเลีย งานวิจัยนี้ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Monthly Notices of the Royal Astronomical Society เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2019
วิวัฒนาการและอนาคตของดาวดวงนี้
จากการคำนวณวิถีการเคลื่อนที่ นักดาราศาสตร์คาดการณ์ว่า:
• ดาวดวงนี้จะหลุดพ้นจากทางช้างเผือกในอีกประมาณ 100 ล้านปี ข้างหน้า
• จะกลายเป็นดาวโดดเดี่ยวระหว่างกาแล็กซี (Intergalactic Star)
• ในที่สุดจะสิ้นอายุขัยโดยกลายเป็นดาวแคระขาวโดยไม่มีระบบดาวเคราะห์โคจรรอบ
ความสำคัญของการค้นพบ
การค้นพบดาว S5-HVS1 มีความสำคัญต่อวงการดาราศาสตร์หลายประการ:
- ยืนยันทฤษฎีเกี่ยวกับปฏิสัมพันธ์ระหว่างดาวฤกษ์กับหลุมดำมวลยวดยิ่ง
- ให้ข้อมูลใหม่เกี่ยวกับกลไกการเกิดดาวเคลื่อนที่เร็ว
- ช่วยศึกษาสภาพแวดล้อมใกล้หลุมดำใจกลางกาแล็กซีโดยอ้อม
- เป็นกรณีศึกษาสำหรับการค้นหาดาวเคลื่อนที่เร็วดวงอื่นๆ
Fun Facts น่าสนใจ
• ด้วยความเร็วนี้ ดาว S5-HVS1 สามารถเดินทางจากโลกไปดวงจันทร์ได้ในเวลาเพียง 4 นาที เท่านั้น!
• พลังงานจลน์ของดาวดวงนี้เทียบเท่ากับระเบิด TNT จำนวน 1.5 x 10^37 เมกะตัน
• หากมีระบบดาวเคราะห์โคจรรอบ ดาวเคราะห์เหล่านั้นจะถูกฉีกออกจากกันเนื่องจากความเร็วสูง
• ดาวดวงนี้เป็นดาวเคลื่อนที่เร็วที่ใกล้โลกที่สุดเท่าที่เคยค้นพบมา
สถิติและข้อมูลเพิ่มเติม
จนถึงปี 2023 มีการค้นพบดาวเคลื่อนที่เร็ว (Hypervelocity Stars) แล้วประมาณ 20-30 ดวง ในทางช้างเผือก แต่ S5-HVS1 เป็นหนึ่งในดวงที่เร็วที่สุดและน่าสนใจที่สุด เนื่องจาก:
- เป็นดาวประเภท A ที่สว่าง ทำให้ศึกษารายละเอียดได้ง่าย
- มีวิถีการเคลื่อนที่ที่ชัดเจนและสามารถย้อนกลับไปหาจุดกำเนิดได้
- ให้ข้อมูลเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมใกล้หลุมดำ Sagittarius A*
อ้างอิงและข้อมูลเพิ่มเติม
สำหรับผู้ที่สนใจสามารถศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้จาก:
- งานวิจัยต้นฉบับ: https://academic.oup.com/mnras/article-abstract/491/1/921/5617323
- ข้อมูลจาก Carnegie Mellon University: https://www.cmu.edu/news/stories/archives/2019/november/hypervelocity-star.html
- บทความจาก NASA: https://www.nasa.gov/feature/goddard/2019/hypervelocity-star
#ดาราศาสตร์ #ดาวเคลื่อนที่เร็ว #ทางช้างเผือก #หลุมดำ
บทความ
