การเลี้ยงดูลูกเปรียบเสมือนการปลูกต้นไม้ พ่อแม่คือผู้ดูแล รดน้ำ พรวนดิน แต่การควบคุมมากเกินไปก็ไม่ต่างจากการกักขังต้นไม้ไว้ในที่แคบ แม้จะได้รับการดูแลอย่างดี แต่ก็ไม่อาจเติบโตอย่างแข็งแรงได้ เช่นเดียวกับเด็กๆ การเลี้ยงดูที่เข้มงวดมากเกินไปอาจส่งผลกระทบต่อพัฒนาการด้านต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านจิตใจและอารมณ์ บทความนี้นำเสนอถึงผลกระทบของการเลี้ยงดูแบบควบคุมมากเกินไปต่อความมั่นใจในตนเองของเด็ก อีกทั้งยังนำเสนอแนวทางในการเลี้ยงดูที่ช่วยส่งเสริมให้เด็กเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ
ผลกระทบของการเลี้ยงดูแบบเข้มงวด
การเลี้ยงดูแบบเข้มงวด คือ การที่พ่อแม่ควบคุมการใช้ชีวิตของลูกในทุกๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นการเรียน การเล่น การเลือกเพื่อน หรือแม้กระทั่งการแต่งกาย เด็กที่เติบโตมาจากการเลี้ยงดูแบบนี้มักจะมีปัญหาในด้านต่างๆ ดังนี้
- ขาดความมั่นใจในตนเอง: เมื่อเด็กๆ ไม่ได้รับโอกาสในการตัดสินใจด้วยตัวเอง หรือถูกตำหนิวิพากษ์วิจารณ์อยู่เสมอ พวกเขาจะเริ่มไม่เชื่อในความสามารถของตัวเอง ส่งผลให้เป็นผู้ใหญ่ที่ไม่กล้าตัดสินใจ ไม่กล้าแสดงความคิดเห็น
- ไม่กล้าแสดงออก: เด็กที่ถูกเลี้ยงดูแบบเข้มงวดมักจะถูกจำกัดพฤติกรรมและความคิด ส่งผลให้พวกเขาไม่กล้าแสดงความรู้สึกนึกคิดของตัวเองออกมา เนื่องจากกลัวว่าจะถูกตำหนิหรือไม่เป็นที่ยอมรับ
- มีปัญหาในการเข้าสังคม: การขาดทักษะในการแก้ปัญหา การสื่อสาร และการปรับตัว ทำให้เด็กที่ถูกเลี้ยงดูแบบเข้มงวดมีปัญหาในการสร้างสัมพันธ์ภาพที่ดีกับผู้อื่น
- เกิดความเครียดและวิตกกังวล: การถูกควบคุมอยู่ตลอดเวลาเป็นความกดดันอย่างมหาศาล ทำให้เด็กๆ เกิดความเครียด วิตกกังวล และอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิตในระยะยาว
งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
งานวิจัยของ Baumrind (1967) ได้จำแนกประเภทของการเลี้ยงดูออกเป็น 4 ประเภท โดยหนึ่งในนั้นคือ Authoritarian Parenting หรือ การเลี้ยงดูแบบบังคับ ซึ่งมีลักษณะคล้ายคลึงกับการเลี้ยงดูแบบเข้มงวด งานวิจัยพบว่า เด็กที่เติบโตมาจากการเลี้ยงดูแบบบังคับมักมีระดับความมั่นใจในตนเองต่ำ มีแนวโน้มที่จะก้าวร้าว หรือข withdrawn และมีผลการเรียนไม่ดีเท่าที่ควร
แนวทางการเลี้ยงดูที่เหมาะสม
การเลี้ยงดูที่เหมาะสมควรเป็นไปตามวัย ความสามารถ และความสนใจของเด็กแต่ละคน โดยคำนึงถึงการสร้างสมดุลระหว่างความรัก ความอบอุ่น กับการมีกฎเกณฑ์และขอบเขตที่ชัดเจน พ่อแม่ควรเปิดโอกาสให้เด็กๆ ได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริง ฝึกฝนการตัดสินใจ และยอมรับในความคิดเห็นที่แตกต่างของพวกเขา
ตารางแสดงลักษณะการเลี้ยงดูที่แตกต่างกัน
| ประเภทการเลี้ยงดู | ลักษณะ | ผลลัพธ์ |
|---|---|---|
| เข้มงวด/บังคับ | ควบคุมสูง ความอบอุ่นต่ำ เน้นการเชื่อฟังคำสั่ง ไม่เปิดโอกาสให้แสดงความคิดเห็น | ขาดความมั่นใจ วิตกกังวล ไม่กล้าแสดงออก มีปัญหาทางสังคม |
| ตามใจ/ปล่อยปละละเลย | ตามใจ ไม่มีกฎเกณฑ์ ไม่ให้คำแนะนำหรือการดูแลเอาใจใส่ | ขาดวินัย ควบคุมตัวเองไม่ได้ ไม่รับผิดชอบ มีปัญหาพฤติกรรม |
| ผ่อนคลาย/เป็นประชาธิปไตย | มีกฎเกณฑ์ชัดเจน แต่เปิดโอกาสให้แสดงความคิดเห็น มีความยืดหยุ่น ให้เหตุผล เน้นการสื่อสาร | มีความมั่นใจในตนเอง มีความรับผิดชอบ มีความคิดเป็นของตัวเอง ปรับตัวเข้าสังคมได้ดี |
สรุปแล้ว การเลี้ยงดูแบบควบคุมมากเกินไปส่งผลเสียต่อพัฒนาการของเด็ก ทั้งในด้านความมั่นใจในตนเอง การเข้าสังคม และสุขภาพจิต พ่อแม่ควรปรับเปลี่ยนวิธีการเลี้ยงดูให้เหมาะสม เพื่อให้เด็กๆ เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีความสุข มั่นใจในตัวเอง และสามารถเผชิญกับโลกกว้างได้อย่างเข้มแข็ง
#เลี้ยงลูก #พัฒนาการเด็ก #ความมั่นใจ #ครอบครัว
บทความ
