โรคไอกรน หรือ Pertussis เป็นโรคติดเชื้อทางเดินหายใจที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Bordetella pertussis แพร่กระจายผ่านทางละอองฝอยจากการไอหรือจามของผู้ป่วย ถึงแม้โรคนี้จะพบได้บ่อยในเด็กเล็ก แต่ก็สามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกวัย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ โรคไอกรนมักเริ่มต้นด้วยอาการคล้ายหวัดทั่วไป เช่น น้ำมูกไหล ไอ จาม และมีไข้เล็กน้อย หลังจากนั้นอาการไอจะรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ จนถึงขั้นอาเจียนหรือหายใจติดขัด โดยเฉพาะในเด็กทารก อาจรุนแรงถึงขั้นหยุดหายใจได้
สถิติที่น่าตกใจ
ข้อมูลจากองค์การอนามัยโลก (WHO) ระบุว่า ในปี 2563 มีผู้ป่วยโรคไอกรนทั่วโลกกว่า 16 ล้านคน และมีผู้เสียชีวิตจากโรคนี้ประมาณ 160,000 คน โดยส่วนใหญ่เป็นเด็กทารกในประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งการเข้าถึงวัคซีนยังมีจำกัด
อาการของโรคไอกรน
โดยทั่วไป อาการของโรคไอกรนจะปรากฏขึ้นภายใน 7-10 วัน หลังจากสัมผัสเชื้อ แบ่งออกเป็น 3 ระยะ ได้แก่
- ระยะแรก (Catarrhal stage): มีอาการคล้ายหวัดธรรมดา เช่น น้ำมูกไหล ไอ จาม มีไข้เล็กน้อย อาจมีอาการเบื่ออาหารร่วมด้วย ระยะนี้กินเวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์
- ระยะที่สอง (Paroxysmal stage): อาการไอจะรุนแรงขึ้นเป็นชุดๆ โดยเฉพาะในเวลากลางคืน ผู้ป่วยจะมีอาการไอแบบมีเสียงดัง “ฮู๊บ” หลังไออาจมีเสมหะข้นเหนียว หรืออาเจียน ระยะนี้กินเวลาประมาณ 2-6 สัปดาห์
- ระยะที่สาม (Convalescent stage): อาการไอจะค่อยๆ ทุเลาลง แต่ผู้ป่วยอาจยังมีอาการไอเรื้อรังอยู่ได้นานหลายสัปดาห์หรือหลายเดือน
การรักษาและป้องกัน
การรักษาโรคไอกรนทำได้โดยการให้ยาปฏิชีวนะ เพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ยิ่งเริ่มการรักษาได้เร็วเท่าไหร่ ก็ยิ่งช่วยลดความรุนแรงของโรคและลดการแพร่เชื้อได้มากเท่านั้น นอกจากนี้ การดูแลรักษาตามอาการ เช่น การดื่มน้ำมากๆ พักผ่อนให้เพียงพอ และหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นที่ทำให้ไอ ก็เป็นสิ่งสำคัญในการช่วยบรรเทาอาการของโรคได้
การป้องกันโรคไอกรนที่ดีที่สุด คือการฉีดวัคซีนป้องกันโรคไอกรน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของวัคซีนรวม 5 โรค (DTaP) ที่เด็กๆ ควรได้รับตามกำหนด นอกจากนี้ ควรล้างมือบ่อยๆ ด้วยสบู่และน้ำสะอาด หรือใช้เจลแอลกอฮอล์ ปิดปากและจมูกเมื่อไอหรือจาม และหลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย
ตารางแสดงกำหนดการฉีดวัคซีนป้องกันโรคไอกรนในประเทศไทย
| อายุ | วัคซีน | จำนวนเข็มที่ได้รับ |
|---|---|---|
| 2 เดือน | DTaP (เข็มที่ 1) | 1 เข็ม |
| 4 เดือน | DTaP (เข็มที่ 2) | 1 เข็ม |
| 6 เดือน | DTaP (เข็มที่ 3) | 1 เข็ม |
| 1 ปีครึ่ง | DTaP (เข็มที่ 4) | 1 เข็ม |
| 4 ปี | DTaP (เข็มที่ 5) | 1 เข็ม |
Fun Fact เกี่ยวกับโรคไอกรน
- รู้หรือไม่ว่า โรคไอกรนเคยเป็นสาเหตุการเสียชีวิตของเด็กๆ ทั่วโลกเป็นจำนวนมาก ก่อนที่จะมีการคิดค้นวัคซีนขึ้นมา
- ชื่อโรค “ไอกรน” มาจากเสียงไอ “ฮู๊บ” ที่เป็นลักษณะเฉพาะของผู้ป่วยโรคนี้
- เชื้อแบคทีเรีย Bordetella pertussis สามารถมีชีวิตอยู่ในอากาศได้นานถึง 2 ชั่วโมง
โรคไอกรน ถึงแม้จะเป็นภัยร้ายใกล้ตัวที่ไม่ควรมองข้าม แต่ก็สามารถป้องกันได้ด้วยการฉีดวัคซีนและดูแลสุขอนามัยอย่างถูกวิธี ดังนั้น เราทุกคนควรตระหนักถึงอันตรายของโรคนี้ และร่วมมือกันป้องกันการแพร่ระบาดของโรค เพื่อสุขภาพที่ดีของทุกคนในสังคม
#โรคไอกรน #วัคซีน #สุขภาพ #สาธารณสุข
บทความ
