ความเชื่อหรือความจริง? การสูญเสียความร้อนในร่างกาย 80% เกิดขึ้นที่ศีรษะ
เราต่างเคยได้ยินคำกล่าวที่ว่า คนเราจะสูญเสียความร้อนในร่างกายไปถึง 80% ผ่านทางศีรษะ คำกล่าวนี้ถูกปลูกฝังกันมาตั้งแต่รุ่นปู่ย่าตายาย จนกลายเป็น常識 (โจชิกิ - ภาษาญี่ปุ่นแปลว่า สิ่งที่รู้กันดีในสังคม) แต่ความจริงแล้ว ข้อเท็จจริงทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับเรื่องนี้ อาจทำให้คุณประหลาดใจ
ตำนานเล่าขานกับความจริงที่ซ่อนอยู่
ความเชื่อเรื่องการสูญเสียความร้อนนี้ สันนิษฐานว่ามีที่มาจากการทดลองของกองทัพสหรัฐฯ ในช่วงปี 1950 โดยทหารถูกสั่งให้อยู่นิ่งๆ ในสภาพอากาศหนาวจัด ผลปรากฏว่าพวกเขาสูญเสียความร้อนในร่างกายอย่างรวดเร็ว ซึ่งเป็นไปได้ว่าเกิดจากการที่ศีรษะเป็นส่วนเดียวที่ไม่ได้รับการปกป้อง อย่างไรก็ตาม การทดลองนี้ไม่ได้ถูกออกแบบมาอย่างรัดกุม ทำให้ผลลัพธ์ที่ได้ไม่สามารถนำมาอ้างอิงได้อย่างถูกต้อง
สัดส่วนที่แท้จริงของการสูญเสียความร้อน
ในความเป็นจริง ร่างกายของเราสูญเสียความร้อนผ่านทุกส่วน ไม่ใช่แค่เพียงศีรษะ โดยสัดส่วนการสูญเสียความร้อน แปรผันตามพื้นที่ผิวและอุณหภูมิของร่างกาย รวมถึงปัจจัยอื่นๆ เช่น:
- การนำความร้อน (Conduction): เกิดขึ้นเมื่อร่างกายสัมผัสกับวัตถุที่เย็นกว่า เช่น พื้นเย็นๆ หรือน้ำเย็น
- การพาความร้อน (Convection): เกิดขึ้นเมื่ออากาศเย็นปะทะกับผิวหนัง เช่น ลมพัด
- การแผ่รังสีความร้อน (Radiation): ร่างกายปล่อยรังสีอินฟราเรดออกมา ซึ่งเป็นรูปแบบหนึ่งของความร้อน
- การระเหย (Evaporation): การระเหยของเหงื่อจะช่วยระบายความร้อนออกจากร่างกาย
โดยทั่วไปแล้ว ศีรษะของคนเรามีพื้นที่ผิวน้อยกว่าส่วนอื่นๆ ของร่างกาย คิดเป็นเพียง 7-10% ของพื้นที่ผิวทั้งหมด ดังนั้น การสูญเสียความร้อนผ่านศีรษะจึงไม่น่าจะมากถึง 80% อย่างที่เข้าใจกัน
ตารางแสดงสัดส่วนพื้นที่ผิวของร่างกาย
| ส่วนของร่างกาย | สัดส่วนพื้นที่ผิว |
|---|---|
| ศีรษะและลำคอ | 7-10% |
| ลำตัว (หน้าอก, หลัง, ท้อง) | 35-40% |
| แขน (ข้างละ) | 9% |
| ขา (ข้างละ) | 18% |
ข้อเท็จจริงที่น่าสนใจ
- Fun Fact: ทารกแรกเกิดจะสูญเสียความร้อนผ่านศีรษะมากกว่าผู้ใหญ่ เนื่องจากศีรษะของทารกมีขนาดใหญ่กว่าเมื่อเทียบกับสัดส่วนร่างกาย
- สถิติ: งานวิจัยในปี 2008 ที่ตีพิมพ์ในวารสาร British Medical Journal พบว่า คนเราสูญเสียความร้อนผ่านศีรษะเพียง 7-10% เท่านั้น
- ตัวเลขที่น่าตกใจ: ในสภาพอากาศหนาวจัด อุณหภูมิร่างกายของเราสามารถลดลงได้ถึง 1-2 องศาเซลเซียสภายในเวลาเพียงไม่กี่นาที หากไม่ได้รับการปกป้องอย่างเพียงพอ
ข้อสรุป
แม้ว่าการสวมหมวกในสภาพอากาศหนาวเย็นจะเป็นเรื่องสำคัญ แต่ความเชื่อที่ว่าเราสูญเสียความร้อน 80% ผ่านทางศีรษะนั้น เป็นความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน การดูแลรักษาอุณหภูมิร่างกายให้คงที่ จำเป็นต้องให้ความอบอุ่นกับทุกส่วนของร่างกายอย่างทั่วถึง
#ความร้อน #ร่างกาย #ศีรษะ #วิทยาศาสตร์
บทความ
