โรคทางพันธุกรรม เป็นกลุ่มของโรคที่เกิดจากความผิดปกติในสารพันธุกรรม หรือ DNA ซึ่งเป็นรหัสชีวิตที่กำหนดลักษณะต่าง ๆ ของร่างกาย ความผิดปกตินี้ส่งผลให้เกิดการสร้างโปรตีนที่ผิดปกติ หรือไม่สามารถสร้างโปรตีนที่จำเป็นต่อการทำงานของร่างกายได้ โรคทางพันธุกรรมมีหลายชนิด บางชนิดพบได้บ่อย บางชนิดพบได้น้อย และความรุนแรงของโรคก็แตกต่างกันไป บางโรคอาจแสดงอาการตั้งแต่แรกเกิด ขณะที่บางโรคอาจแสดงอาการเมื่ออายุมากขึ้น
สาเหตุของโรคทางพันธุกรรม
โรคทางพันธุกรรมส่วนใหญ่เกิดจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรมจากพ่อแม่สู่ลูก โดยพ่อแม่ที่เป็นพาหะของโรค อาจไม่มีอาการของโรค แต่สามารถถ่ายทอดพันธุกรรมที่ผิดปกติไปยังลูกได้ นอกจากนี้ โรคทางพันธุกรรมบางชนิดอาจเกิดจากการกลายพันธุ์ของยีนในระหว่างการสร้างเซลล์สืบพันธุ์ หรือการกลายพันธุ์ของยีนในเซลล์ร่างกาย ซึ่งอาจเกิดจากปัจจัยต่าง ๆ เช่น สารเคมี กัมมันตภาพรังสี หรือความผิดพลาดในการแบ่งเซลล์
ประเภทของโรคทางพันธุกรรม
โรคทางพันธุกรรมสามารถแบ่งออกเป็นประเภทใหญ่ ๆ ได้ 3 ประเภท ได้แก่
- โรคทางพันธุกรรมแบบโครโมโซม เกิดจากความผิดปกติของจำนวนหรือโครงสร้างของโครโมโซม เช่น โรคดาวน์ซินโดรม (Down syndrome) ซึ่งเกิดจากการมีโครโมโซมคู่ที่ 21 เกินมา 1 แท่ง
- โรคทางพันธุกรรมแบบยีนเดี่ยว เกิดจากความผิดปกติของยีนเพียงยีนเดียว เช่น โรคธาลัสซีเมีย (Thalassemia) ซึ่งเกิดจากความผิดปกติของยีนที่ควบคุมการสร้างฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง
- โรคทางพันธุกรรมแบบหลายปัจจัย เกิดจากปัจจัยทางพันธุกรรมและปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมร่วมกัน เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคมะเร็งบางชนิด
ตัวอย่างโรคทางพันธุกรรม
ตัวอย่างโรคทางพันธุกรรมที่พบได้บ่อย เช่น
| โรค | อาการ |
|---|---|
| โรคดาวน์ซินโดรม | ลักษณะใบหน้าแบนราบ ปัญญาอ่อน กล้ามเนื้ออ่อนแรง |
| โรคธาลัสซีเมีย | โลหิตจาง อ่อนเพลีย ตัวซีด เติบโตช้า |
| โรคฮีโมฟีเลีย | เลือดออกง่าย หยุดไหลยาก |
| โรคตาบอดสี | แยกแยะสีบางสีไม่ได้ |
การตรวจวินิจฉัยโรคทางพันธุกรรม
การตรวจวินิจฉัยโรคทางพันธุกรรมสามารถทำได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับชนิดของโรคที่สงสัย เช่น การตรวจโครโมโซม การตรวจยีน การตรวจเลือด การตรวจคัดกรองทารกแรกเกิด เป็นต้น
การรักษาโรคทางพันธุกรรม
การรักษาโรคทางพันธุกรรมในปัจจุบันยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถรักษาตามอาการ เพื่อบรรเทาอาการและป้องกันภาวะแทรกซ้อนได้ เช่น การให้เลือด การให้ยา การผ่าตัด การทำกายภาพบำบัด เป็นต้น
การป้องกันโรคทางพันธุกรรม
การป้องกันโรคทางพันธุกรรมทำได้โดย
- ตรวจสุขภาพก่อนแต่งงาน เพื่อดูความเสี่ยงในการมีบุตรเป็นโรคทางพันธุกรรม
- รับคำปรึกษาทางพันธุกรรม หากคู่สมรสมีความเสี่ยงในการมีบุตรเป็นโรคทางพันธุกรรม
- ตรวจคัดกรองทารกแรกเกิด เพื่อตรวจหาโรคทางพันธุกรรมบางชนิดที่สามารถรักษาได้ตั้งแต่แรกเกิด
- หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้เกิดการกลายพันธุ์ของยีน เช่น สารเคมี กัมมันตภาพรังสี
Fun Fact เกี่ยวกับโรคทางพันธุกรรม
- รู้หรือไม่ว่า มนุษย์ทุกคนมียีนที่ผิดปกติอยู่ประมาณ 5-10 ยีน แต่ยีนเหล่านี้ส่วนใหญ่ไม่แสดงอาการของโรค - โรคทางพันธุกรรมที่พบได้บ่อยที่สุดในโลก คือ โรคโลหิตจางธาลัสซีเมีย พบมากในแถบเมดิเตอร์เรเนียน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แอฟริกา และแปซิฟิก - งานวิจัยพบว่า การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และพักผ่อนให้เพียงพอ สามารถช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคทางพันธุกรรมบางชนิดได้
#โรคทางพันธุกรรม #DNA #ยีน #พันธุกรรม
บทความ
