การเลี้ยงดูลูกให้เติบโตอย่างมีความสุข มั่นใจในตนเอง และมีสุขภาพจิตที่ดี เป็นเป้าหมายสำคัญของพ่อแม่ทุกคน ท่ามกลางสังคมที่เต็มไปด้วยการแข่งขัน พ่อแม่หลายคนอาจเผลอไผลใช้ "การเปรียบเทียบ" เป็นเครื่องมือในการกระตุ้นให้ลูกพัฒนาตนเอง โดยหารู้ไม่ว่าการกระทำดังกล่าวอาจส่งผลร้ายแรงต่อจิตใจอันบริสุทธิ์ของเด็ก ๆ ได้
งานวิจัยทางจิตวิทยาชี้ให้เห็นว่า การเปรียบเทียบลูกกับผู้อื่น ไม่ว่าจะเป็นด้านการเรียน กิจกรรม extra-curricular หรือแม้กระทั่งลักษณะนิสัย ล้วนแต่เป็นการบั่นทอนความมั่นใจในตนเองของเด็ก ทำให้พวกเขารู้สึกด้อยค่า และอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิต เช่น โรควิตกกังวล และโรคซึมเศร้าในระยะยาว ตัวอย่างเช่น งานวิจัยของ Dweck (2006) พบว่า เด็กที่ถูกพ่อแม่เปรียบเทียบกับเด็กคนอื่นบ่อย ๆ มีแนวโน้มที่จะขาดแรงจูงใจในการเรียนรู้ กลัวความล้มเหลว และหลีกเลี่ยงการท้าทายสิ่งใหม่ ๆ
ผลกระทบของการเปรียบเทียบลูกกับผู้อื่น
เมื่อเด็กถูกเปรียบเทียบกับผู้อื่นอย่างต่อเนื่อง พวกเขาอาจประสบกับผลกระทบด้านลบดังต่อไปนี้
- รู้สึกด้อยค่า: เด็กจะเริ่มรู้สึกว่าตนเองไม่เก่ง ไม่ดีพอ และไม่สามารถทำให้พ่อแม่ภูมิใจได้
- ขาดความมั่นใจ: การถูกเปรียบเทียบซ้ำ ๆ จะบั่นทอนความเชื่อมั่นในศักยภาพของตนเอง ทำให้เด็กไม่กล้าแสดงออก หรือลองทำสิ่งใหม่ ๆ
- เกิดความเครียด: ความรู้สึกกดดันจากการถูกคาดหวังให้เก่งเหมือนคนอื่น เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เด็เกิดความเครียด วิตกกังวล และอาจส่งผลต่อสุขภาพกายในระยะยาว
- ความสัมพันธ์ในครอบครัว: การเปรียบเทียบอาจสร้างกำแพงระหว่างพ่อแม่และลูก ทำให้เด็กรู้สึกไม่เป็นที่ยอมรับ และไม่ปลอดภัยที่จะแสดงความรู้สึกที่แท้จริงออกมา
วิธีเลี้ยงลูกโดยไม่เปรียบเทียบกับผู้อื่น
พ่อแม่ทุกคนย่อมปรารถนาที่จะเห็นลูกประสบความสำเร็จในชีวิต แต่การผลักดันลูกด้วยการเปรียบเทียบกับผู้อื่น ไม่ใช่หนทางที่ถูกต้อง ลองปรับเปลี่ยนวิธีคิด และวิธีการเลี้ยงดู ดังนี้
- ยอมรับในตัวตนของลูก: เด็กแต่ละคนมีจุดแข็ง จุดอ่อน และความสนใจที่แตกต่างกัน จงยอมรับในความแตกต่าง และสนับสนุนให้เขาได้ค้นพบศักยภาพที่แท้จริงของตนเอง
- ชื่นชมความพยายาม: แทนที่จะชมเชยเฉพาะตอนที่ลูกทำได้ดี ให้หันมาชื่นชมความพยายาม ความตั้งใจ และกระบวนการเรียนรู้ของเขา แม้ว่าผลลัพธ์จะออกมาไม่เป็นอย่างที่คาดหวังก็ตาม
- ตั้งเป้าหมายที่เป็นจริง: ช่วยลูกตั้งเป้าหมายที่ท้าทายแต่สามารถทำให้สำเร็จได้ โดยคำนึงถึงความสามารถ ความสนใจ และข้อจำกัดของเขาเป็นสำคัญ
- สื่อสารอย่างสร้างสรรค์: หลีกเลี่ยงการใช้คำพูดเชิงลบ หรือเปรียบเทียบกับผู้อื่น แต่ให้สื่อสารด้วยความเข้าใจ ให้กำลังใจ และมุ่งเน้นไปที่การพัฒนาตนเองของลูก
Fun Fact
ทราบหรือไม่ว่า Albert Einstein อัจฉริยะบุคคลสำคัญของโลก เคยถูกมองว่าเป็นเด็กเรียนช้าในวัยเด็ก เขาเริ่มพูดได้ช้า และไม่ชอบเรียนในระบบ แต่ด้วยการเลี้ยงดูที่เน้นความเข้าใจ สนับสนุนความสนใจ และไม่เปรียบเทียบกับผู้อื่น ทำให้ Einstein สามารถค้นพบศักยภาพที่แท้จริงของตนเอง จนกลายเป็นอัจฉริยะที่โลกรู้จัก
สถิติที่น่าสนใจ
| ผลกระทบ | ร้อยละของเด็กที่ได้รับผลกระทบ |
|---|---|
| รู้สึกด้อยค่า | 65% |
| ขาดความมั่นใจ | 58% |
| เกิดความเครียด วิตกกังวล | 42% |
หมายเหตุ: ข้อมูลจากการสำรวจกลุ่มตัวอย่างเด็กอายุ 7-15 ปี จำนวน 500 คน
การเลี้ยงดูลูกเปรียบเสมือนการรดน้ำพรวนดินให้กับต้นไม้ จงรดน้ำ พรวนดิน ใส่ปุ๋ย ให้เหมาะสมกับต้นไม้แต่ละต้น และให้พวกเขาเติบโตอย่างงดงามในแบบของตัวเอง เพราะการเปรียบเทียบลูกกับผู้อื่น ไม่ต่างอะไรกับการบั่นทอนกิ่งก้าน และทำลายรากฐานแห่งความสุขของพวกเขา
#เลี้ยงลูก #ความมั่นใจ #เด็ก #ครอบครัว
บทความ
