วิหารเซนต์โซเฟีย หรือ ฮาเจีย โซเฟีย (Hagia Sophia) ตั้งตระหง่านอยู่ใจกลางนครอิสตันบูล ประเทศตุรกี มาเป็นเวลากว่า 1,400 ปี นับเป็นหนึ่งในสิ่งมหัศจรรย์ทางสถาปัตยกรรมที่สะท้อนเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ศาสนา และวัฒนธรรมได้อย่างลึกซึ้ง บทความนี้จะพาคุณย้อนรอยเรื่องราวอันน่าทึ่งของวิหารแห่งนี้ ตั้งแต่จุดกำเนิดในยุครุ่งเรืองของอาณาจักรไบแซนไทน์ การผันเปลี่ยนเป็นมัสยิดในยุคจักรวรรดิออตโตมัน จนถึงสถานะปัจจุบันที่เป็นพิพิธภัณฑ์
กำเนิดแห่งมหาวิหาร
วิหารเซนต์โซเฟีย สร้างขึ้นในสมัยจักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 1 แห่งจักรวรรดิโรมันตะวันออก หรือที่รู้จักกันในชื่อจักรวรรดิไบแซนไทน์ โดยมีจุดประสงค์เพื่อเป็นโบสถ์ขนาดใหญ่ที่สุดในโลกคริสเตียน การก่อสร้างเริ่มขึ้นในปี ค.ศ. 325 แต่เกิดเหตุการณ์ไฟไหม้เสียหาย ต่อมา จักรพรรดิจัสติเนียนที่ 1 ได้สร้างวิหารขึ้นใหม่บนซากปรักหักพังเดิมในปี ค.ศ. 532 โดยใช้เวลาเพียง 5 ปี 10 เดือน ก็เสร็จสมบูรณ์
วิหารเซนต์โซเฟียในยุคแรก เป็นสถาปัตยกรรมแบบไบแซนไทน์ที่ยิ่งใหญ่ตระการตา โดดเด่นด้วยโดมขนาดมหึมาที่สูงกว่า 55 เมตร เส้นผ่านศูนย์กลาง 31 เมตร ภายในประดับประดาด้วยโมเสกสีทองอร่าม ภาพวาดฝาผนัง และหินอ่อนลวดลายวิจิตร นับเป็นศูนย์กลางทางศาสนาที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของโลกตะวันออก
จากวิหารสู่มัสยิด
ในปี ค.ศ. 1453 จักรวรรดิออตโตมัน นำโดยสุลต่านเมห์เมดที่ 2 สามารถยึดนครคอนสแตนติโนเปิล (อิสตันบูลในปัจจุบัน) ซึ่งเป็นเมืองหลวงของจักรวรรดิไบแซนไทน์ วิหารเซนต์โซเฟียถูกเปลี่ยนให้เป็นมัสยิด โดยมีการสร้างหออะษาน (Minaret) ขึ้นโดยรอบ 4 หอ รวมถึงเพิ่มส่วนประกอบทางศาสนาอิสลามอื่น ๆ เช่น มิมบัร (Minbar) แท่นเทศนา และมิฮ์ราบ (Mihrab) ซุ้มที่แสดงทิศทางการละหมาด
อย่างไรก็ตาม ภาพโมเสกทางศาสนาคริสต์บางส่วนภายในวิหารยังคงได้รับการอนุรักษ์ไว้ แสดงให้เห็นถึงความเคารพต่อศาสนาเดิม วิหารเซนต์โซเฟียในยุคจักรวรรดิออตโตมัน ถือเป็นสัญลักษณ์แห่งชัยชนะและการผสมผสานทางวัฒนธรรม
มรดกโลกในฐานะพิพิธภัณฑ์
ในปี ค.ศ. 1935 รัฐบาลตุรกีภายใต้การนำของมุสตาฟา เคมาล อตาเติร์ก ได้ประกาศให้วิหารเซนต์โซเฟียเป็นพิพิธภัณฑ์ เปิดให้นักท่องเที่ยวจากทั่วโลกเข้าชมความงดงามทางสถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์
ในปี ค.ศ. 2020 รัฐบาลตุรกีตัดสินใจเปลี่ยนสถานะของวิหารเซนต์โซเฟียกลับมาเป็นมัสยิดอีกครั้ง ก่อให้เกิดการถกเถียงในวงกว้าง อย่างไรก็ตาม ทางการตุรกียืนยันว่าจะยังคงเปิดให้บริการนักท่องเที่ยวต่อไป โดยมีการจัดสรรเวลาและพื้นที่สำหรับการละหมาด
สถาปัตยกรรมและความสำคัญ
วิหารเซนต์โซเฟีย เป็นตัวอย่างอันโดดเด่นของสถาปัตยกรรมแบบไบแซนไทน์ โดยเฉพาะการออกแบบโดมขนาดใหญ่ที่ดูเหมือนลอยอยู่เหนือผนัง ซึ่งเป็นเทคนิคที่ก้าวหน้ามากในยุคนั้น
| ส่วนประกอบ | รายละเอียด |
|---|---|
| โดม | สูง 55.6 เมตร เส้นผ่านศูนย์กลาง 31 เมตร รองรับด้วยเสาขนาดใหญ่ 4 ต้น สร้างจากอิฐมอญน้ำหนักเบา |
| โมเสก | ภาพโมเสกสีทองอร่าม ประดับประดาอยู่บนผนังและเพดาน ส่วนใหญ่เป็นภาพนักบุญ พระเยซู และพระแม่มารี |
| หินอ่อน | หินอ่อนสีสันสวยงาม นำเข้ามาจากทั่วจักรวรรดิ เช่น หินอ่อนสีเขียวจาก Thessaly หินอ่อนสีม่วงจาก Phrygia |
วิหารเซนต์โซเฟีย ไม่ได้เป็นเพียงมรดกทางสถาปัตยกรรมเท่านั้น แต่ยังเป็นสถานที่ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ ศาสนา และวัฒนธรรม สะท้อนให้เห็นถึงความรุ่งเรืองและการเปลี่ยนแปลงของอารยธรรมต่าง ๆ ในช่วงเวลาหลายศตวรรษ
#HagiaSophia #Istanbul #ByzantineArchitecture #Mosque
บทความ
