วัยเด็กคือรากฐานสำคัญของชีวิต ช่วงเวลาแห่งการเรียนรู้ เเติบโต และสร้างตัวตน แต่สำหรับใครหลายคน วัยเด็กกลับเต็มไปด้วยความเจ็บปวด ไม่ว่าจะเป็นการถูกทอดทิ้ง การถูกทำร้ายร่างกายหรือจิตใจ การสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก หรือการเติบโตในสภาพแวดล้อมที่ไม่มั่นคง ปัจจัยเหล่านี้ล้วนส่งผลกระทบต่อพัฒนาการทางด้านจิตใจ และอาจทิ้งบาดแผลที่มองไม่เห็น แต่กัดกร่อนชีวิตของพวกเขาไปจนถึงวัยผู้ใหญ่

งานวิจัยจำนวนมากชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างประสบการณ์เลวร้ายในวัยเด็ก (Adverse Childhood Experiences หรือ ACEs) กับปัญหาสุขภาพจิตในวัยผู้ใหญ่ ACEs ครอบคลุมประสบการณ์หลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นการถูกทำร้ายร่างกายหรือจิตใจ การถูกทอดทิ้ง การใช้สารเสพติดในครอบครัว การเจ็บป่วยทางจิตของสมาชิกในครอบครัว การหย่าร้างของพ่อแม่ หรือการที่สมาชิกในครอบครัวต้องโทษจำคุก ยิ่งพบเจอกับ ACEs มากเท่าไหร่ ก็ยิ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพจิตในอนาคตมากขึ้นเท่านั้น

ตัวอย่างผลกระทบที่พบได้บ่อย ได้แก่:

• โรควิตกกังวลและโรคซึมเศร้า: งานวิจัยโดย CDC พบว่า ผู้ใหญ่ที่เคยเผชิญกับ ACEs มีแนวโน้มที่จะป่วยเป็นโรควิตกกังวลและโรคซึมเศร้ามากกว่าผู้ที่ไม่เคยมีประสบการณ์เลวร้ายในวัยเด็กถึง 2-4 เท่า
• โรค PTSD (Post-traumatic stress disorder): ประสบการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจอย่างรุนแรงในวัยเด็ก เช่น การถูกทำร้ายร่างกายหรือการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รักอย่างกะทันหัน สามารถนำไปสู่โรค PTSD ซึ่งส่งผลให้เกิดความวิตกกังวล ความกลัว และฝันร้ายซ้ำๆ
• ปัญหาการใช้สารเสพติด: ผู้ที่เคยเผชิญกับ ACEs มีแนวโน้มที่จะใช้สารเสพติด เช่น แอลกอฮอล์ ยาเสพติด หรือบุหรี่ เพื่อรับมือกับความเจ็บปวดทางอารมณ์
• ปัญหาสุขภาพกาย: ความเครียดเรื้อรังจากบาดแผลในวัยเด็กส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน ระบบเผาผลาญ และระบบประสาท ทำให้มีความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรังต่างๆ เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน และโรคมะเร็ง

ทำไมผู้ใหญ่ที่เคยเผชิญกับความเจ็บปวดในวัยเด็กจึงไม่ได้รับการดูแลสุขภาพจิตอย่างเพียงพอ?

แม้ปัญหาสุขภาพจิตจะเป็นเรื่องใกล้ตัว แต่ในสังคมไทยยังคงมีอุปสรรคหลายประการที่ทำให้ผู้ที่ต้องการความช่วยเหลือ ไม่ได้รับการดูแลอย่างทั่วถึง โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่เคยเผชิญกับความยากลำบากในวัยเด็ก อุปสรรคเหล่านั้นได้แก่:

อุปสรรค	คำอธิบาย
ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสุขภาพจิตยังมีจำกัด	สังคมไทยบางส่วนยังคงมองว่าปัญหาสุขภาพจิตเป็นเรื่องน่าอาย เป็นความอ่อนแอ หรือเป็นเรื่องผีสาง ทำให้ผู้ที่กำลังเผชิญปัญหาไม่กล้าขอความช่วยเหลือ เพราะกลัวถูกตีตรา
ระบบบริการสุขภาพจิตเข้าถึงยาก	บริการสุขภาพจิตที่มีคุณภาพยังคงกระจุกตัวอยู่ในเมืองใหญ่ ทำให้ผู้ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ห่างไกลเข้าถึงบริการได้ยาก นอกจากนี้ ค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้ผู้ป่วยหลายคนต้องล้มเลิกการรักษากลางคัน
ขาดแคลนบุคลากรด้านสุขภาพจิต	ประเทศไทยยังคงขาดแคลนจิตแพทย์ นักจิตวิทยา และพยาบาลด้านจิตเวช ทำให้ผู้ป่วยต้องรอคิวนานหลายเดือนกว่าจะได้รับการตรวจวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกวิธี

เราจะช่วยเหลือผู้ใหญ่ที่ได้รับผลกระทบจากบาดแผลในวัยเด็กได้อย่างไร?

การเยียวยาบาดแผลในใจจากวัยเด็กไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ไม่ใช่เรื่องที่เป็นไปไม่ได้ สิ่งสำคัญคือการสร้างสังคมแห่งความเข้าใจ สนับสนุน และให้โอกาสในการเยียวยา

• ส่งเสริมความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสุขภาพจิต: การให้ความรู้กับประชาชนเกี่ยวกับปัญหาสุขภาพจิตและผลกระทบของ ACEs จะช่วยลดอคติและสร้างทัศนคติเชิงบวกต่อการขอความช่วยเหลือ
• พัฒนาระบบบริการสุขภาพจิตให้ครอบคลุมและเข้าถึงง่าย: รัฐบาลควรสนับสนุนการกระจายบริการสุขภาพจิตไปยังพื้นที่ห่างไกล เพิ่มจำนวนบุคลากรด้านสุขภาพจิต และควบคุมค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล
• สร้างพื้นที่ปลอดภัยสำหรับการแบ่งปันประสบการณ์: การมีกลุ่มสนับสนุนหรือคนที่ไว้วางใจให้พูดคุย จะช่วยให้ผู้ที่เผชิญกับปัญหาสุขภาพจิต รู้สึกไม่โดดเดี่ยว และได้รับกำลังใจในการก้าวต่อไป

การเยียวยาบาดแผลในใจจากวัยเด็กเป็นการเดินทางที่ยาวไกล แต่การสนับสนุนจากครอบครัว เพื่อนฝูง และสังคม จะช่วยให้พวกเขาก้าวข้ามผ่านความเจ็บปวด และสร้างชีวิตใหม่ที่สดใสได้

#สุขภาพจิต #บาดแผลในวัยเด็ก #ACEs #การเยียวยา