ตับ อวัยวะภายในขนาดใหญ่ที่สุดในร่างกายมนุษย์ มักถูกมองข้ามความสำคัญไป ทั้งที่ความจริงแล้ว ตับทำหน้าที่มากมายที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต
หนึ่งในบทบาทที่น่าทึ่งที่สุดของตับคือการกรองเลือด ปริมาณเลือดมหาศาลที่ไหลผ่านตับทุกวัน เป็นเครื่องพิสูจน์ถึงประสิทธิภาพอันน่าทึ่งของอวัยวะชิ้นนี้
เครือข่ายเส้นเลือดอันซับซ้อนภายในตับ
ภายในตับประกอบไปด้วยเครือข่ายเส้นเลือดที่สลับซับซ้อน มีเส้นเลือดขนาดเล็กใหญ่รวมกันมากกว่า 100,000 เส้น
เส้นเลือดเหล่านี้ทำหน้าที่ลำเลียงเลือดจากสองแหล่งหลัก ได้แก่:
- หลอดเลือดแดงตับ (Hepatic Artery): นำเลือดที่อุดมไปด้วยออกซิเจนจากหัวใจมาเลี้ยงตับ
- หลอดเลือดดำพอร์ทัล (Portal Vein): นำเลือดที่ผ่านการย่อยอาหารจากลำไส้มาที่ตับเพื่อกรองและดูดซึมสารอาหาร
เลือดจากทั้งสองแหล่งจะไหลมารวมกันในเส้นเลือดฝอยขนาดเล็กที่เรียกว่า “ไซนูซอยด์” (Sinusoids) ภายในไซนูซอยด์จะมีเซลล์ตับ (Hepatocytes) ซึ่งเป็นเซลล์หลักของตับ คอรับผิดชอบหน้าที่สำคัญต่างๆ รวมถึงการกรองเลือด การผลิตน้ำดี และการกำจัดสารพิษ
การกรองเลือด 1.4 ลิตรต่อนาที: พลังแห่งการฟอกเลือดของตับ
ทุกนาที ตับของมนุษย์จะกรองเลือดประมาณ 1.4 ลิตร หรือคิดเป็นประมาณ 2,000 ลิตร ต่อวัน ปริมาณการกรองเลือดมหาศาลนี้ แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพอันน่าทึ่งของตับในการกำจัดของเสียและรักษาสมดุลของสารต่างๆ ในร่างกาย
กระบวนการกรองเลือดของตับ
การกรองเลือดของตับเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน เกี่ยวข้องกับปฏิกิริยาทางเคมีมากมาย โดยสรุปแล้ว ตับทำหน้าที่สำคัญในการกรองเลือดดังนี้:
- กำจัดของเสียจากเลือด: ตับกำจัดของเสียที่เกิดขึ้นจากกระบวนการเผาผลาญอาหาร เช่น แอมโมเนีย บิลลิรูบิน และสารพิษต่างๆ จากนั้นจะเปลี่ยนของเสียเหล่านี้ให้อยู่ในรูปที่ร่างกายกำจัดออกได้ง่าย ผ่านทางปัสสาวะหรืออุจจาระ
- ควบคุมระดับสารอาหารในเลือด: ตับดูดซึมสารอาหารจากเลือดที่ผ่านการย่อยอาหาร เช่น กลูโคส กรดอะมิโน และไขมัน จากนั้นจะนำไปเก็บไว้ ใช้เป็นพลังงาน หรือเปลี่ยนเป็นสารอื่นๆ ตามความต้องการของร่างกาย
- ผลิตน้ำดี: ตับผลิตน้ำดีซึ่งเป็นของเหลวสีเขียวอมเหลือง น้ำดีช่วยในการย่อยไขมันและดูดซึมวิตามินที่ละลายในไขมัน โดยจะถูกเก็บไว้ในถุงน้ำดีก่อนที่จะถูกปล่อยลงสู่ลำไส้เล็ก
- ผลิตโปรตีน: ตับผลิตโปรตีนที่จำเป็นต่อการทำงานของร่างกายหลายชนิด เช่น โปรตีนที่ช่วยในการแข็งตัวของเลือด โปรตีนที่ขนส่งสารต่างๆ ในเลือด และโปรตีนที่ช่วยต้านทานโรค
ตารางแสดงปริมาณเลือดที่ตับกรองในช่วงเวลาต่างๆ
| ช่วงเวลา | ปริมาณเลือดที่กรอง (ลิตร) |
|---|---|
| ต่อนาที | 1.4 |
| ต่อชั่วโมง | 84 |
| ต่อวัน | 2,016 |
Fun Fact เกี่ยวกับตับ
- ตับเป็นอวัยวะภายในเดียวในร่างกายมนุษย์ที่สามารถงอกใหม่ได้เอง หากส่วนหนึ่งส่วนใดของตับถูกทำลาย ตับสามารถซ่อมแซมตัวเองได้
- ตับมีน้ำเลือดไหลผ่านมากกว่าสมองถึง 7 เท่า
- สีของตับสามารถบ่งบอกถึงสุขภาพของตับได้ ตับที่มีสุขภาพดีจะมีสีแดงเข้ม ส่วนตับที่เป็นไขมันจะมีสีเหลืองซีด
บทสรุป
ตับเป็นอวัยวะมหัศจรรย์ที่ทำงานอย่างหนักเพื่อให้เรามีชีวิตอยู่ การทำความเข้าใจเกี่ยวกับโครงสร้าง หน้าที่ และความสำคัญของตับ จะช่วยให้เราตระหนักถึงความสำคัญของการดูแลรักษาตับให้แข็งแรง และป้องกันโรคตับต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้
#ตับ #สุขภาพ #เลือด #อวัยวะ
บทความ
