ใต้ท้องทะเลอันกว้างใหญ่ไพศาล เต็มไปด้วยสิ่งมีชีวิตหลากหลายสายพันธุ์ ทั้งสวยงามและอันตราย หนึ่งในนั้นคือ "แมงกะพรุน" สัตว์ทะเลที่มีรูปร่างคล้ายวุ้น โปร่งแสง ล่องลอยไปตามกระแสน้ำ แม้แมงกะพรุนหลายชนิดจะไม่ได้มีพิษร้ายแรง แต่มีแมงกะพรุนบางชนิดที่แฝงพิษอันตรายถึงชีวิต หนึ่งในนั้นคือ "แมงกะพรุนกล่อง" (Box jellyfish) เจ้าของฉายา "สัตว์ที่วุ้นที่สุดในโลก" แต่กลับมีพิษร้ายแรงที่สุดในบรรดาแมงกะพรุนทั้งหมด
โครงสร้าง รูปร่าง และพิษสง
แมงกะพรุนกล่อง มีลักษณะเด่นคือ รูปร่างคล้ายลูกบาศก์ หรือกล่องสี่เหลี่ยม มีขนาดประมาณ 10-30 เซนติเมตร มีหนวดบาง ๆ ยาวได้ถึง 3 เมตร แต่ละเส้นมีเซลล์พิษ (nematocysts) นับล้านเซลล์ พิษของแมงกะพรุนกล่องจัดอยู่ในกลุ่ม "cytotoxic venom" ซึ่งเป็นพิษที่ทำลายเซลล์โดยตรง โดยเฉพาะเซลล์ผิวหนัง เซลล์เม็ดเลือดแดง และเซลล์ประสาท
เมื่อสัมผัสกับหนวดของแมงกะพรุนกล่อง พิษจะถูกฉีดเข้าสู่ร่างกายอย่างรวดเร็ว ผู้ที่โดนพิษจะมีอาการปวดแสบปวดร้อนอย่างรุนแรง บริเวณที่สัมผัสจะเกิดรอยไหม้เป็นแผลลึก นอกจากนี้ พิษยังส่งผลต่อระบบต่าง ๆ ในร่างกาย ได้แก่
| ระบบที่ได้รับผลกระทบ | อาการ |
|---|---|
| ระบบหัวใจและหลอดเลือด | หัวใจเต้นผิดจังหวะ ความดันโลหิตสูง หัวใจล้มเหลว |
| ระบบประสาท | ปวดศีรษะ ชัก หมดสติ |
| ระบบทางเดินหายใจ | หายใจลำบาก หายใจล้มเหลว |
สถิติที่น่าตกใจ
จากข้อมูลของ National Geographic พบว่า แมงกะพรุนกล่องเพียงตัวเดียว มีพิษมากพอที่จะฆ่าคนได้ถึง 60 คน และในแต่ละปีมีผู้เสียชีวิตจากพิษแมงกะพรุนกล่องทั่วโลกหลายร้อยคน โดยเฉพาะในแถบชายฝั่งของออสเตรเลียตอนเหนือ ซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของแมงกะพรุนชนิดนี้
การป้องกันและการรักษา
การป้องกันที่ดีที่สุดคือการหลีกเลี่ยงการสัมผัสกับแมงกะพรุนกล่อง โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝน ซึ่งเป็นช่วงที่แมงกะพรุนกล่องขยายพันธุ์และมีจำนวนมาก ควรสวมใส่ชุดดำน้ำหรือชุดว่ายน้ำที่มิดชิดขณะลงเล่นน้ำทะเล และควรระมัดระวังเป็นพิเศษเมื่อลงเล่นน้ำในบริเวณที่พบเห็นแมงกะพรุน
ในกรณีที่โดนพิษแมงกะพรุนกล่อง สิ่งที่ควรปฏิบัติดังนี้
- รีบขึ้นจากน้ำทันที
- ล้างแผลด้วยน้ำส้มสายชูอย่างน้อย 30 วินาที (น้ำส้มสายชูช่วยยับยั้งการปล่อยพิษจากเซลล์พิษ)
- ใช้แหนบหรือวัสดุแข็งคีบเอาหนวดที่ติดอยู่ออก (ห้ามถูหรือเกา)
- รีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด
แม้พิษของแมงกะพรุนกล่องจะเป็นอันตรายถึงชีวิต แต่หากได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที โอกาสรอดชีวิตก็มีสูง ดังนั้น ความรู้ ความเข้าใจ และการป้องกันที่ถูกต้อง จึงเป็นสิ่งสำคัญ ที่จะช่วยลดความเสี่ยงจากอันตรายของแมงกะพรุนกล่องได้
#แมงกะพรุนกล่อง #พิษ #ภัยใต้ท้องทะเล #สัตว์ทะเล
บทความ
