มัดสกีปเปอร์: ปลาตีนผู้เดินได้บนบก ที่คุณพึ่งเคยได้ยินชื่อ
หากเอ่ยถึงปลา หลายคนคงนึกถึงสัตว์น้ำที่แหวกว่ายใต้น้ำ มีครีบและเหงือกหายใจ แต่รู้หรือไม่ว่าบนโลกใบนี้ มีปลาอยู่กลุ่มหนึ่งที่ไม่ได้อาศัยอยู่แค่ในน้ำ พวกมันสามารถขึ้นมาใช้ชีวิตอยู่บนบกได้ แถมยังเดิน กระโดด และปีนป่าย ได้อย่างน่าทึ่ง พวกมันก็คือ “ปลาตีน” หรือ “มัดสกีปเปอร์” (Mudskipper) นั่นเอง
ปลาตีน หรือ มัดสกีปเปอร์ เป็นปลากระดูกแข็งขนาดเล็กในวงศัพท์ปลาตีน (Oxudercinae) วงศ์ย่อยปลาข้างตะแครง (Gobiidae) พบกระจายพันธุ์อยู่ทั่วไปตามชายฝั่งทะเลเขตร้อนและเขตกึ่งร้อนของโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณป่าชายเลน ปากแม่น้ำ และหาดเลน ที่มีความอุดมสมบูรณ์ไปด้วยอาหารและสิ่งมีชีวิตนานาชนิด
วิวัฒนาการอันน่าทึ่งของปลาตีน
ปลาตีนไม่ได้เป็นปลาที่ใช้ชีวิตอยู่บนบกมาตั้งแต่กำเนิด พวกมันมีวิวัฒนาการอันน่าทึ่งที่ช่วยให้ปรับตัวอาศัยอยู่บนบกได้เป็นเวลานาน โดยมีลักษณะพิเศษ ดังนี้
- การหายใจ: ปลาตีนมีทั้งเหงือกและอวัยวะพิเศษที่ช่วยในการหายใจบนบก โดยจะเก็บน้ำไว้ในช่องเหงือกขนาดใหญ่ และใช้ผิวหนังที่ชุ่มชื้นในการดูดซึมออกซิเจนจากอากาศโดยตรง นอกจากนี้ พวกมันยังสามารถหายใจทางผิวหนังได้อีกด้วย
- ครีบอก: ครีบอกของปลาตีนมีวิวัฒนาการเป็นลักษณะคล้ายขา มีกล้ามเนื้อแข็งแรง ช่วยในการเดิน กระโดด และปีนป่ายบนพื้นโคลน หรือแม้แต่ปีนต้นไม้ได้
- ดวงตา: ดวงตาของปลาตีนอยู่ด้านบนของหัว ทำให้สามารถมองเห็นได้ดีทั้งในน้ำและบนบก นอกจากนี้ พวกมันยังสามารถกลอกตาไปมาได้อย่างอิสระ ช่วยในการมองหาอาหารและระวังภัย
พฤติกรรมที่น่าสนใจของมัดสกีปเปอร์
นอกจากลักษณะทางกายภาพที่น่าทึ่งแล้ว ปลาตีนยังมีพฤติกรรมที่น่าสนใจอีกหลายอย่าง เช่น
- การสร้างรู: ปลาตีนจะขุดรูเป็นที่อยู่อาศัย หลบภัย และวางไข่ โดยรูของปลาตีนบางชนิดอาจมีความลึกได้ถึง 1 เมตร
- การหาอาหาร: ปลาตีนเป็นสัตว์กินเนื้อ โดยกินอาหารจำพวก สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังขนาดเล็ก แมลง และปลาขนาดเล็กเป็นอาหาร
- การเกี้ยวพาราสี: ในช่วงผสมพันธุ์ ปลาตีนเพศผู้จะมีสีสันสดใส และแสดงพฤติกรรมเกี้ยวพาราสีที่น่าสนใจ เช่น การกระโดดโชว์ หรือการพองเหงือกเพื่อดึงดูดเพศเมีย
ความสำคัญของปลาตีนต่อระบบนิเวศ
ปลาตีนเป็นส่วนหนึ่งของห่วงโซ่อาหารในระบบนิเวศชายฝั่ง พวกมันเป็นทั้งผู้ล่าและผู้ถูกล่า มีบทบาทสำคัญในการควบคุมประชากรของสัตว์น้ำขนาดเล็ก และเป็นอาหารของสัตว์อื่นๆ เช่น นก งู และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมบางชนิด นอกจากนี้ ปลาตีนยังช่วยในการย่อยสลายอินทรียสารในดิน ช่วยให้ดินบริเวณป่าชายเลนมีความอุดมสมบูรณ์มากขึ้น
สถานการณ์ของปลาตีนในปัจจุบัน
แม้ว่าปลาตีนจะเป็นปลาที่สามารถปรับตัวได้ดี แต่ในปัจจุบัน ปลาตีนกำลังเผชิญกับภัยคุกคามต่างๆ เช่น
- การทำลายป่าชายเลน: การบุกรุกป่าชายเลนเพื่อทำการเกษตรกรรมหรือนากุ้ง ทำให้แหล่งที่อยู่อาศัยของปลาตีนลดน้อยลง
- มภาวะมลพิษ: น้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรมและชุมชน ทำให้คุณภาพน้ำเสื่อมโทรม ส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของปลาตีน
- การจับปลาตีน: การจับปลาตีนเพื่อนำไปบริโภค หรือขายเป็นปลาสวยงาม ทำให้ประชากรปลาตีนลดลงอย่างรวดเร็วในบางพื้นที่
ดังนั้น เราควรตระหนักถึงความสำคัญของปลาตีน และร่วมกันอนุรักษ์ปลาตีน และระบบนิเวศชายฝั่ง ให้อยู่คู่กับโลกของเราไปอีกนานเท่านาน
ตารางแสดงชนิดของปลาตีนที่พบในประเทศไทย
| ชื่อไทย | ชื่อวิทยาศาสตร์ | ลักษณะเด่น |
|---|---|---|
| ปลาตีนลายจุดฟ้า | Boleophthalmus boddarti | มีจุดสีฟ้าสดใสกระจายอยู่ทั่วลำตัว |
| ปลาตีนโกลน | Periophthalmus barbarus | มีขนาดลำตัวใหญ่ที่สุดในบรรดาปลาตีนที่พบในประเทศไทย |
| ปลาตีนเขียว | Periophthalmodon schlosseri | มีลำตัวสีเขียวมะกอก มีจุดสีส้มอิฐกระจายอยู่บนลำตัว |
ข้อมูลจาก: กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง
#ปลาตีน #มัดสกีปเปอร์ #สัตว์โลกน่ารัก #อนุรักษ์ธรรมชาติ
บทความ
