สิทธิบัตรยา: เส้นทางสู่ผลกำไรมหาศาล

อุตสาหกรรมยาเป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมที่ทำกำไรได้มากที่สุดในโลก โดยมีมูลค่าตลาดทั่วโลกสูงถึง 1.27 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2564 และคาดว่าจะเพิ่มขึ้นเป็น 1.82 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐภายในปี 2570 หนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดผลกำไรมหาศาลนี้คือ ระบบสิทธิบัตรยา ซึ่งมอบสิทธิพิเศษให้กับบริษัทยาในการผูกขาดตลาดยาเป็นระยะเวลาหนึ่ง บทความนี้จะเจาะลึกถึงกลไกของสิทธิบัตรยา ผลกระทบต่อราคา และการเข้าถึงยาของประชาชน

สิทธิบัตรยาคืออะไร?
สิทธิบัตรยาคือ สิทธิพิเศษที่รัฐบาลมอบให้กับบริษัทยา สำหรับการคิดค้นยาใหม่ หรือปรับปรุงยาที่มีอยู่แล้ว ซึ่งสิทธิบัตรนี้จะคุ้มครองการคิดค้นของบริษัท และป้องกันไม่ให้ผู้อื่นผลิต จำหน่าย หรือใช้ยาที่ได้รับสิทธิบัตรโดยไม่ได้รับอนุญาต โดยทั่วไป สิทธิบัตรยามีอายุ 20 ปี นับตั้งแต่วันยื่นคำขอ

สิทธิบัตรยานำไปสู่ผลกำไรอย่างไร?
สิทธิบัตรยามอบสิทธิพิเศษให้กับบริษัทยาในการเป็นผู้ผูกขาดตลาดยาเป็นระยะเวลาหนึ่ง ซึ่งทำให้บริษัทสามารถตั้งราคาขายยาได้สูงกว่าต้นทุนการผลิตอย่างมาก โดยไม่ต้องกังวลเรื่องการแข่งขันจากบริษัทอื่น ตัวอย่างเช่น ยารักษาโรคมะเร็งบางชนิดมีราคาสูงถึงปีละหลายแสนดอลลาร์สหรัฐ

ชื่อยา	โรคที่รักษา	ราคาต่อปี (ดอลลาร์สหรัฐ)
Zolgensma	โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงชนิด SMA	2,125,000
Luxturna	โรคตา Retinitis pigmentosa	850,000
Daruka	โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด Multiple myeloma	750,000

ผลกระทบของสิทธิบัตรยาต่อการเข้าถึงยา
แม้ว่าสิทธิบัตรยาจะมีส่วนสำคัญในการกระตุ้นให้เกิดการวิจัยและพัฒนายาใหม่ๆ แต่ก็ส่งผลกระทบต่อการเข้าถึงยาของประชาชนในหลายประเทศทั่วโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศกำลังพัฒนา เนื่องจากราคาขายยาที่สูงเกินไป

ข้อถกเถียงเกี่ยวกับสิทธิบัตรยา
ระบบสิทธิบัตรยาเป็นประเด็นที่มีการถกเถียงกันอย่างกว้างขวาง โดยฝ่ายสนับสนุนมองว่า สิทธิบัตรเป็นสิ่งจำเป็นในการกระตุ้นให้เกิดการลงทุนในการวิจัยและพัฒนายาใหม่ๆ ในขณะที่ฝ่ายคัดค้านมองว่า สิทธิบัตรเป็นอุปสรรคต่อการเข้าถึงยาที่จำเป็นต่อชีวิต

บทสรุป
สิทธิบัตรยาเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยขับเคลื่อนอุตสาหกรรมยา และนำไปสู่การพัฒนายาใหม่ๆ อย่างไรก็ตาม สิทธิบัตรยาก็ส่งผลกระทบต่อการเข้าถึงยาของประชาชนในหลายประเทศทั่วโลก ดังนั้น จึงจำเป็นต้องมีการหาสมดุลระหว่างการคุ้มครองผลประโยชน์ของบริษัทยา กับการรับประกันว่าประชาชนจะสามารถเข้าถึงยาที่จำเป็นได้

#สิทธิบัตรยา #ผลกำไร