เมื่อกล่าวถึงประเทศที่มีประชากรหนาแน่นที่สุดในโลก หลายคนอาจนึกถึงจีน อินเดีย หรือบางทีอาจจะเป็นประเทศเล็กๆ ในยุโรป แต่ทราบหรือไม่ว่า บังกลาเทศ ประเทศที่มีขนาดเล็กกว่าประเทศไทยถึงเกือบ 3 เท่า กลับเป็นประเทศที่มีประชากรหนาแน่นที่สุดในโลก โดยมีประชากรมากกว่า 160 ล้านคน บนพื้นที่เพียง 147,570 ตารางกิโลเมตร ซึ่งหมายความว่าในพื้นที่ 1 ตารางกิโลเมตร จะมีประชากรอาศัยอยู่เฉลี่ยมากกว่า 1,100 คน! คำถามคือ อะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้ประเทศบังกลาเทศมีประชากรหนาแน่นเช่นนี้
1. ความอุดมสมบูรณ์ของดินแดนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ
หนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ทำให้บังกลาเทศมีประชากรหนาแน่นคือ ภูมิประเทศที่เป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณสามเหลี่ยมปากแม่น้ำคงคา-พรหมบุตร ซึ่งขึ้นชื่อว่าเป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์มากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ดินอันอุดมไปด้วยแร่ธาตุจากการทับถมของตะกอนแม่น้ำ ทำให้พื้นที่บริเวณนี้เหมาะแก่การเพาะปลูก โดยเฉพาะอย่างยิ่งข้าว ซึ่งเป็นอาหารหลักของชาวบังกลาเทศ ความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่นี้จึงดึงดูดผู้คนให้เข้ามาตั้งถิ่นฐานและประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำให้ประชากรในบริเวณนี้เพิ่มจำนวนขึ้นอย่างรวดเร็ว
2. อัตราการเกิดที่สูงกว่าอัตราการตาย
แม้ในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมา อัตราการเกิดในบังกลาเทศจะลดลงอย่างต่อเนื่อง แต่ก็ยังคงสูงกว่าอัตราการตายอย่างมีนัยสำคัญ จากข้อมูลของธนาคารโลก พบว่าในปี 2021 อัตราการเกิดของบังกลาเทศอยู่ที่ 17.8 คนต่อประชากร 1,000 คน ในขณะที่อัตราการตายอยู่ที่ 5.6 คนต่อประชากร 1,000 คน ส่งผลให้อัตราการเติบโตของประชากรยังคงอยู่ในระดับสูง แม้จะมีความพยายามในการวางแผนครอบครัวก็ตาม
3. การขาดแคลนการศึกษาและการเข้าถึงการคุมกำเนิด
ในขณะที่รัฐบาลบังกลาเทศพยายามอย่างต่อเนื่องในการส่งเสริมการศึกษาและการวางแผนครอบครัว แต่ความท้าทายทางเศรษฐกิจและสังคม เช่น ความยากจน การแต่งงานในวัยเด็ก และการขาดแคลนข้อมูลที่ถูกต้อง ยังคงเป็นอุปสรรคสำคัญต่อความสำเร็จของโครงการเหล่านี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ชนบทห่างไกล การเข้าถึงบริการด้านสุขภาพและการศึกษา รวมถึงการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการคุมกำเนิดยังคงเป็นเรื่องยาก ส่งผลให้ประชาชนจำนวนมากยังขาดความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับการวางแผนครอบครัว
4. การอพยพย้ายถิ่นฐาน
อีกหนึ่งปัจจัยที่ไม่ควรมองข้ามคือ การอพยพย้ายถิ่นฐานภายในประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการอพยพจากพื้นที่ชนบทเข้าสู่เมืองใหญ่ เพื่อแสวงหาโอกาสทางการศึกษาและการทำงานที่ดีกว่า ส่งผลให้ประชากรในเมืองใหญ่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกรุงธากา เมืองหลวงของบังกลาเทศ เพิ่มจำนวนขึ้นอย่างรวดเร็ว จากข้อมูลของสหประชาชาติคาดการณ์ว่าภายในปี 2050 ประชากรในเขตเมืองของบังกลาเทศจะเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่าตัว ซึ่งจะยิ่งเพิ่มความหนาแน่นของประชากรในเมืองใหญ่
| ปัจจัย | ผลกระทบ |
|---|---|
| ความอุดมสมบูรณ์ของดิน | ดึงดูดประชากรให้เข้ามาตั้งถิ่นฐานและประกอบอาชีพเกษตรกรรม |
| อัตราการเกิดและอัตราการตาย | อัตราการเกิดที่สูงกว่าอัตราการตาย ส่งผลให้ประชากรเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง |
| การศึกษาและการเข้าถึงการคุมกำเนิด | การขาดแคลนการศึกษาและการเข้าถึงการคุมกำเนิดเป็นอุปสรรคต่อการวางแผนครอบครัว |
| การอพยพย้ายถิ่นฐาน | การย ้ายถิ่นฐานจากชนบทสู่เมืองใหญ่ ทำให้ประชากรในเมืองหนาแน่นขึ้น |
ความหนาแน่นของประชากรในบังกลาเทศ นำมาซึ่งทั้งผลกระทบเชิงบวกและเชิงลบ ในแง่บวก ประชากรจำนวนมากหมายถึงทรัพยากรมนุษย์ที่มหาศาล ซึ่งเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ อย่างไรก็ตาม ความหนาแน่นของประชากรยังก่อให้เกิดความท้าทายมากมาย เช่น ปัญหาความยากจน ความแออัดของเมือง การขาดแคลนทรัพยากรธรรมชาติ และมลภาวะ
การแก้ไขปัญหาความหนาแน่นของประชากรในบังกลาเทศ จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการลงทุนในด้านการศึกษา การวางแผนครอบครัว การพัฒนาเศรษฐกิจ และการกระจายความเจริญไปสู่ชนบท เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน และสร้างอนาคตที่ยั่งยืนสำหรับประเทศบังกลาเทศ
#บังกลาเทศ #ประชากร #ความหนาแน่น #เอเชียใต้
บทความ
