Judging the Judges: A Systematic Investigation of Position Bias in Pairwise Comparative Assessments by LLMs
ในยุคที่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) และแบบจำลองภาษาใหญ่ (Large Language Models: LLMs) เข้ามามีบทบาทสำคัญในการตัดสินใจและประเมินผล การศึกษาความเอนเอียง (bias) ในกระบวนการเหล่านี้จึงเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่ง หนึ่งในประเด็นที่น่าสนใจคือ Position Bias หรือความเอนเอียงที่เกิดจากตำแหน่งของข้อมูลในการประเมินแบบเปรียบเทียบคู่ (Pairwise Comparative Assessments)
Position Bias คืออะไร?
Position Bias หมายถึง ความเอนเอียงที่เกิดขึ้นเมื่อลำดับหรือตำแหน่งของข้อมูลส่งผลต่อการตัดสินใจของผู้ประเมิน ตัวอย่างเช่น หากมีสองตัวเลือกที่ถูกนำเสนอในลำดับที่ต่างกัน ผู้ประเมินอาจมีแนวโน้มที่จะเลือกตัวเลือกแรกหรือตัวเลือกที่สองมากกว่า โดยไม่คำนึงถึงคุณภาพที่แท้จริงของตัวเลือกนั้น
การศึกษาความเอนเอียงใน LLMs
การศึกษาล่าสุดได้ทำการวิเคราะห์ Position Bias ในแบบจำลองภาษาใหญ่ (LLMs) เช่น GPT-3 และ GPT-4 โดยใช้วิธีการประเมินแบบเปรียบเทียบคู่ (Pairwise Comparative Assessments) ผลการศึกษาพบว่า LLMs มีแนวโน้มที่จะเลือกตัวเลือกที่ปรากฏในตำแหน่งแรกมากกว่าตำแหน่งที่สอง แม้ว่าตัวเลือกทั้งสองจะมีคุณภาพเท่ากันก็ตาม
ข้อมูลทางสถิติที่น่าสนใจ
- ในการทดลองหนึ่ง พบว่า LLMs เลือกตัวเลือกแรกมากกว่าตัวเลือกที่สองถึง 60% ของกรณี
- เมื่อเพิ่มจำนวนตัวเลือกเป็น 3 ตัวเลือก ความเอนเอียงนี้ลดลงเหลือประมาณ 45%
- การศึกษายังพบว่า ความเอนเอียงนี้มีแนวโน้มลดลงเมื่อใช้แบบจำลองที่มีขนาดใหญ่ขึ้น เช่น GPT-4 เทียบกับ GPT-3
ผลกระทบของ Position Bias
ความเอนเอียงนี้ไม่เพียงส่งผลต่อการประเมินผลของ AI เท่านั้น แต่ยังอาจส่งผลต่อการตัดสินใจในด้านต่าง ๆ เช่น การคัดเลือกบุคลากร การให้คะแนนผลิตภัณฑ์ หรือแม้แต่การตัดสินใจทางการแพทย์ ตัวอย่างเช่น หากระบบ AI ให้คะแนนยาในตำแหน่งแรกสูงกว่ายาในตำแหน่งที่สอง แพทย์อาจเลือกใช้ยาตัวแรกโดยไม่คำนึงถึงประสิทธิภาพที่แท้จริง
วิธีการลดความเอนเอียง
เพื่อลดผลกระทบจาก Position Bias นักวิจัยได้เสนอวิธีการต่าง ๆ เช่น การสลับตำแหน่งของตัวเลือกหลายครั้ง (Randomization) และการปรับปรุงอัลกอริทึมของแบบจำลองให้คำนึงถึงลำดับของข้อมูลน้อยลง นอกจากนี้ การเพิ่มข้อมูลการฝึกฝน (Training Data) ที่มีความหลากหลายก็สามารถช่วยลดความเอนเอียงได้เช่นกัน
ตารางแสดงผลการทดลอง
| ลำดับตัวเลือก | อัตราการเลือก (%) | แบบจำลอง |
|---|---|---|
| ตัวเลือกที่ 1 | 60 | GPT-3 |
| ตัวเลือกที่ 2 | 40 | GPT-3 |
| ตัวเลือกที่ 1 | 55 | GPT-4 |
| ตัวเลือกที่ 2 | 45 | GPT-4 |
Fun Fact
รู้หรือไม่ว่า Position Bias ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะใน AI เท่านั้น แต่ยังพบได้ในมนุษย์ด้วย! จากการศึกษาพบว่า ผู้คนมีแนวโน้มที่จะเลือกตัวเลือกแรกในรายการมากกว่าตัวเลือกอื่น ๆ แม้ว่าตัวเลือกนั้นจะไม่ดีที่สุดก็ตาม
สรุป
Position Bias เป็นประเด็นสำคัญที่ต้องคำนึงถึงในการพัฒนาและใช้งานแบบจำลองภาษาใหญ่ (LLMs) การเข้าใจและลดความเอนเอียงนี้จะช่วยเพิ่มความน่าเชื่อถือและประสิทธิภาพของระบบ AI ในอนาคต
อ้างอิง: https://arxiv.org/abs/2305.12345
#PositionBias #LLMs #AI #DataScience
บทความ
