โปลิโอ หรือ โรคโปลิโอไมเอไลติส เป็นโรคติดเชื้อไวรัสที่สามารถทำให้เกิดอัมพาตได้ แม้ว่าวัคซีนโปลิโอจะมีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการติดเชื้อใหม่ แต่ผู้ที่เคยเป็นโปลิโอในอดีตอาจประสบกับภาวะแทรกซ้อนในระยะยาวที่เรียกว่า “ผลกระทบของโปลิโอเดิม” (Prior Poliomyelitis Sequelae) ซึ่งรวมถึงอาการต่างๆ เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง ปวดกล้ามเนื้อ และความเหนื่อยล้า นอกจากนี้ยังมีภาวะแทรกซ้อนอีกอย่างหนึ่งที่เรียกว่า “ภาวะโพสต์โปลิโอซินโดรม” (Post-Polio Syndrome: PPS) ซึ่งเกิดขึ้นในผู้ป่วยโปลิโอหลายปีหลังจากการติดเชื้อครั้งแรก PPS มีลักษณะอาการคล้ายกับผลกระทบของโปลิโอเดิม แต่มีอาการรุนแรงขึ้นและมีความก้าวหน้ามากขึ้น การวินิจฉัย PPS เป็นเรื่องท้าทาย เนื่องจากอาการมักจะคล้ายกับภาวะอื่นๆ
บทความวิจัย JCM, Vol. 13, Pages 4828 นำเสนอวิธีการใหม่ในการแยกแยะ PPS จากผลกระทบของโปลิโอเดิมโดยการประเมินการมีส่วนร่วมของกล้ามเนื้อพาราสปินัลในการสร้างภาพด้วยคลื่นสนามแม่เหล็ก (Magnetic Resonance Imaging: MRI) กล้ามเนื้อพาราสปินัลเป็นกลุ่มของกล้ามเนื้อที่อยู่ด้านข้างของกระดูกสันหลังและมีบทบาทสำคัญในการทรงตัวและการเคลื่อนไหวของลำตัว งานวิจัยนี้พบว่าผู้ป่วย PPS มีแนวโน้มที่จะมีการเสื่อมสภาพของกล้ามเนื้อพาราสปินัลมากกว่าผู้ป่วยที่มีผลกระทบของโปลิโอเดิม โดยการวิเคราะห์ MRI ของกล้ามเนื้อพาราสปินัล แพทย์สามารถแยกแยะ PPS จากผลกระทบของโปลิโอเดิมได้อย่างแม่นยำมากขึ้น ซึ่งช่วยในการวางแผนการรักษาและการจัดการอาการได้อย่างเหมาะสม
งานวิจัยนี้ศึกษาผู้ป่วยจำนวน 78 คน แบ่งเป็นกลุ่มผู้ป่วย PPS 39 คน และกลุ่มผู้ป่วยที่มีผลกระทบของโปลิโอเดิม 39 คน ผลการศึกษาพบว่าผู้ป่วย PPS มีความรุนแรงของการเสื่อมสภาพของกล้ามเนื้อพาราสปินัลใน MRI สูงกว่าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเทียบกับกลุ่มผู้ป่วยที่มีผลกระทบของโปลิโอเดิม โดยมีความไวของการตรวจ MRI ในการวินิจฉัย PPS อยู่ที่ 84.6% และความจำเพาะอยู่ที่ 79.5% ซึ่งถือว่าเป็นค่าที่น่าพอใจ
การใช้ MRI ในการประเมินกล้ามเนื้อพาราสปินัลจึงเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ในการวินิจฉัยแยกโรค PPS ซึ่งจะช่วยให้แพทย์สามารถให้การรักษาและการดูแลที่เหมาะสมกับผู้ป่วยได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการออกแบบโปรแกรมการฟื้นฟูสมรรถภาพ การจัดการความเจ็บปวด และการให้คำแนะนำเกี่ยวกับการดูแลตนเอง เพื่อช่วยปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย PPS
Fun Fact: รู้หรือไม่ว่า โปลิโอเคยเป็นโรคระบาดที่สร้างความหวาดกลัวอย่างมากในช่วงกลางศตวรรษที่ 20 ก่อนที่จะมีการพัฒนาวัคซีน มีผู้ป่วยหลายพันคนทั่วโลกที่ต้องเผชิญกับความพิการจากโรคนี้
| กลุ่ม | จำนวนผู้ป่วย | ความรุนแรงของการเสื่อมสภาพของกล้ามเนื้อพาราสปินัล (MRI) |
|---|---|---|
| PPS | 39 | สูง |
| ผลกระทบของโปลิโอเดิม | 39 | ต่ำ |
งานวิจัยชิ้นนี้เป็นก้าวสำคัญในการทำความเข้าใจ PPS และการพัฒนาวิธีการวินิจฉัยที่แม่นยำมากขึ้น ซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาแนวทางการรักษาและการดูแลผู้ป่วย PPS ที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นในอนาคต การศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับ PPS ยังคงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อให้เข้าใจกลไกการเกิดโรค ปัจจัยเสี่ยง และวิธีการรักษาที่เหมาะสมที่สุด
#โพสต์โปลิโอซินโดรม #โปลิโอ #MRI #กล้ามเนื้อพาราสปินัล
บทความ
