โรคโปลิโอ: ภัยเงียบที่เกือบจะถูกกำจัด

โรคโปลิโอ หรือ โปลิโอไมเอลิติส เป็นโรคติดเชื้อร้ายแรงที่เกิดจากเชื้อไวรัสโปลิโอ แม้ว่าโรคนี้จะไม่ค่อยเป็นที่รู้จักในปัจจุบัน แต่ในอดีต โรคโปลิโอได้คร่าชีวิตผู้คนไปจำนวนมาก และทิ้งความพิการไว้ให้กับผู้คนอีกนับไม่ถ้วน ความน่ากลัวของโรคนี้สร้างความหวาดผวาไปทั่วโลก และผลักดันให้เกิดความพยายามอย่างมหาศาลในการควบคุมและป้องกันโรค บทความนี้จะพาคุณไปสำรวจโรคโปลิโออย่างละเอียด ตั้งแต่สาเหตุ อาการ การวินิจฉัย การรักษา ตลอดจนความสำเร็จในการควบคุมโรคและความท้าทายที่ยังคงอยู่

สาเหตุและการติดต่อ

เชื้อไวรัสโปลิโอ (Poliovirus) เป็นสาเหตุของโรคโปลิโอ ไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่กระจายจากคนสู่คนผ่านทาง:

• การสัมผัสกับอุจจาระของผู้ติดเชื้อ
• การสัมผัสกับสารคัดหลั่งจากจมูกหรือปากของผู้ติดเชื้อ
• การดื่มน้ำหรือกินอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อไวรัส

อาการและความรุนแรง

ผู้ติดเชื้อไวรัสโปลิโอประมาณ 72% จะไม่แสดงอาการใดๆ ในขณะที่บางรายอาจมีอาการเล็กน้อย เช่น:

• ไข้
• เจ็บคอ
• อ่อนเพลีย
• ปวดหัว
• อาเจียน
• ปวดท้อง
• ท้องผูก
• ปวดกล้ามเนื้อ

อย่างไรก็ตาม ผู้ติดเชื้อประมาณ 1 ใน 200 ราย อาจมีอาการรุนแรงขึ้น เช่น:

• อัมพาต: เกิดขึ้นเมื่อไวรัสเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง ส่งผลให้กล้ามเนื้ออ่อนแรงหรือเป็นอัมพาตได้ อาจส่งผลกระทบต่อแขน ขา หรือแม้แต่กล้ามเนื้อที่ควบคุมการหายใจ
• เยื่อหุ้มสมองอักเสบ: เกิดจากการติดเชื้อที่เยื่อหุ้มสมองและไขสันหลัง ทำให้เกิดไข้ ปวดศีรษะ คอแข็ง และไวต่อแสง

การวินิจฉัยและการรักษา

แพทย์สามารถวินิจฉัยโรคโปลิโอได้โดยการซักประวัติ ตรวจร่างกาย และตรวจหาเชื้อไวรัสในตัวอย่างอุจจาระ นอกจากนี้ ยังอาจมีการตรวจเลือดเพื่อตรวจหาภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสโปลิโออีกด้วย น่าเสียดายที่ยังไม่มียารักษาโรคโปลิโอโดยเฉพาะ การรักษาจึงมุ่งเน้นไปที่การบรรเทาอาการ เช่น การให้ยาลดไข้ ยาแก้ปวด การพักผ่อน และการกายภาพบำบัด

วัคซีน: เกราะป้องกันโรคโปลิโอ

วัคซีนป้องกันโรคโปลิโอเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการป้องกันโรค วัคซีนมีอยู่ 2 ประเภท:

ประเภทวัคซีน	คำอธิบาย
วัคซีนโปลิโอชนิดเชื้อตาย (IPV)	เป็นวัคซีนชนิดฉีด ประกอบด้วยเชื้อไวรัสที่ตายแล้ว มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันโรคโปลิโอชนิดรุนแรง
วัคซีนโปลิโอชนิดเชื้อเป็นแบบอ่อนแรง (OPV)	เป็นวัคซีนชนิดหยอดปาก ประกอบด้วยเชื้อไวรัสที่อ่อนแรงลง มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อไวรัส

ความสำเร็จในการควบคุมโรคและความท้าทาย

การรณรงค์สร้างภูมิคุ้มกันโรคโปลิโอทั่วโลกที่ริเริ่มขึ้นในปี พ.ศ. 2531 ประสบความสำเร็จอย่างมากในการลดจำนวนผู้ป่วยโรคโปลิโอลดลงอย่างมาก จากประมาณ 350,000 รายในปี พ.ศ. 2531 เหลือน้อยกว่า 1,000 รายในปี พ.ศ. 2559 อย่างไรก็ตาม ความท้าทายที่ยังคงอยู่ ได้แก่:

• การเข้าถึงวัคซีนในพื้นที่ห่างไกลและพื้นที่ขัดแย้ง
• ความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับวัคซีน
• การกลายพันธุ์ของเชื้อไวรัส

บทสรุป

โรคโปลิโอเป็นโรคร้ายแรงที่สามารถป้องกันได้ด้วยวัคซีน ความพยายามในการกำจัดโรคโปลิโอทั่วโลกประสบความสำเร็จอย่างมาก แต่ยังคงมีความท้าทายที่ต้องเอาชนะ เพื่อให้มั่นใจว่าเด็กทุกคนได้รับการปกป้องจากภัยคุกคามของโรคนี้ การสร้างความตระหนักรู้ การสนับสนุนโครงการสร้างภูมิคุ้มกัน และการต่อสู้กับข้อมูลที่ผิดพลาด ล้วนเป็นสิ่งจำเป็นในการบรรลุเป้าหมายในการกำจัดโรคโปลิโอให้หมดไปจากโลก

#โรคโปลิโอ #วัคซีน #สุขภาพ #สาธารณสุข