ในยุคที่ทรัพยากรธรรมชาติร่อยหรอลงอย่างต่อเนื่อง ประกอบกับปัญหาขยะล้นเมืองที่ทวีความรุนแรงขึ้น แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) จึงได้รับความสนใจและถูกหยิบยกขึ้นมาเป็นวาระสำคัญของโลก โดยมีเป้าหมายเพื่อเปลี่ยนแปลงระบบเศรษฐกิจแบบเดิมที่เน้นการผลิต การบริโภค และการกำจัด ไปสู่ระบบที่ใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าที่สุด ลดการเกิดของเสีย และสามารถนำทรัพยากรกลับมาใช้ใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งแนวคิดนี้ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแค่การจัดการขยะเท่านั้น แต่ยังครอบคลุมไปถึงการออกแบบผลิตภัณฑ์ กระบวนการผลิต การบริโภค และรูปแบบธุรกิจที่สอดคล้องกับการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน
ในบรรดาวัสดุต่างๆ ที่ใช้ในชีวิตประจำวัน วัสดุขั้นสูง (Advanced Materials) นับเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมต่างๆ อาทิ อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ อุตสาหกรรมยานยนต์ อุตสาหกรรมการบินและอวกาศ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม วัสดุเหล่านี้มักมีกระบวนการผลิตที่ซับซ้อน ใช้พลังงานสูง และก่อให้เกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม อีกทั้งยังย่อยสลายได้ยาก ก่อให้เกิดปัญหาขยะอิเล็กทรอนิกส์และขยะอันตรายอื่นๆ ตามมา
ด้วยเหตุนี้ มูลนิธิวิทยาศาสตร์แห่งชาติสหรัฐอเมริกา (National Science Foundation: NSF) จึงเล็งเห็นถึงความสำคัญของการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจหมุนเวียนในวัสดุขั้นสูง โดยได้ให้การสนับสนุนงานวิจัยและพัฒนานวัตกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง อาทิ การพัฒนาวัสดุที่ย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ การพัฒนากระบวนการรีไซเคิลวัสดุขั้นสูง การออกแบบวัสดุและผลิตภัณฑ์ที่สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้ รวมถึงการส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาคอุตสาหกรรม ภาควิชาการ และหน่วยงานภาครัฐ เพื่อผลักดันให้เกิดการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืนและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
ตัวอย่างโครงการวิจัยที่ NSF ให้การสนับสนุน ได้แก่
- การพัฒนาวัสดุพอลิเมอร์ที่ย่อยสลายได้ทางชีวภาพ สำหรับใช้ในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์
- การพัฒนากระบวนการรีไซเคิลแผงโซลาร์เซลล์ เพื่อนำวัสดุมีค่ากลับมาใช้ใหม่
- การออกแบบแบตเตอรี่แบบลิเธียมไอออน ที่สามารถถอดประกอบและนำวัสดุกลับมาใช้ใหม่ได้ง่าย
นอกจากนี้ NSF ยังได้จัดตั้งศูนย์วิจัยและพัฒนาเศรษฐกิจหมุนเวียนสำหรับวัสดุขั้นสูง (Center for Circular Economy for Advanced Materials: CCEAM) ขึ้น เพื่อเป็นศูนย์กลางในการบูรณาการงานวิจัย นวัตกรรม และการศึกษา รวมถึงสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างนักวิจัย สถาบันการศึกษา และภาคอุตสาหกรรม
การเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจหมุนเวียนในวัสดุขั้นสูง ไม่เพียงแต่จะช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมเท่านั้น แต่ยังช่วยสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจใหม่ๆ อีกด้วย โดยคาดการณ์ว่าตลาดโลกของเศรษฐกิจหมุนเวียนจะมีมูลค่าสูงถึง 4.5 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ ภายในปี 2030
อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนผ่านดังกล่าวจำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการผลักดันนโยบาย ส่งเสริมการลงทุน และสร้างความตระหนักรู้ให้กับสังคม เพื่อมุ่งสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน
#เศรษฐกิจหมุนเวียน #วัสดุขั้นสูง
บทความ
