โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงชนิด Facioscapulohumeral Muscular Dystrophy (FSHD) เป็นโรคทางพันธุกรรมที่ส่งผลต่อกล้ามเนื้อโดยตรง ทำให้เกิดความอ่อนแอของกล้ามเนื้อบริเวณใบหน้า, หัวไหล่ และต้นแขน ผู้ป่วยมักมีอาการแสดงออกที่แตกต่างกันไป บางรายอาจมีอาการเพียงเล็กน้อย ในขณะที่บางรายอาจมีอาการรุนแรงจนส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันอย่างมาก ปัจจุบันยังไม่มีวิธีการรักษาโรค FSHD ให้หายขาดได้ แต่มีการวิจัยอย่างต่อเนื่องเพื่อพัฒนาวิธีการรักษาใหม่ๆ หนึ่งในนั้นคือการใช้ Oligonucleotide ซึ่งเป็นสารพันธุกรรมสังเคราะห์ที่มีศักยภาพในการยับยั้งการแสดงออกของยีน DUX4 ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของโรค FSHD
กลไกการเกิดโรค FSHD และบทบาทของยีน DUX4
FSHD เกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรมที่บริเวณโครโมโซม 4q35 โดยเฉพาะอย่างยิ่งการลดลงของจำนวนซ้ำของ D4Z4 macrosatellite repeat ซึ่งส่งผลให้เกิดการแสดงออกของยีน DUX4 ในกล้ามเนื้อลาย ยีน DUX4 นี้เองที่เป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดความเสียหายต่อเซลล์กล้ามเนื้อและนำไปสู่อาการของโรค FSHD การศึกษาใน IJMS, Vol. 25, Pages 9065 แสดงให้เห็นถึงความก้าวหน้าในการพัฒนา Oligonucleotide therapies ที่มีความจำเพาะในการยับยั้งการทำงานของยีน DUX4
Oligonucleotide Therapies: ทางเลือกใหม่ในการรักษา FSHD
Oligonucleotide therapies เป็นวิธีการรักษาโดยใช้ oligonucleotide ซึ่งเป็นสาย DNA สังเคราะห์ขนาดสั้น เพื่อเข้าไปจับกับ mRNA ของยีนเป้าหมาย (ในกรณีนี้คือยีน DUX4) และยับยั้งการแสดงออกของยีนนั้น มี Oligonucleotide หลายชนิดที่กำลังถูกพัฒนาสำหรับการรักษา FSHD เช่น antisense oligonucleotides (ASOs), small interfering RNAs (siRNAs), และ antagomirs
| ประเภท Oligonucleotide | กลไกการทำงาน |
|---|---|
| Antisense Oligonucleotides (ASOs) | จับกับ mRNA ของ DUX4 และยับยั้งการแปลรหัสเป็นโปรตีน |
| Small interfering RNAs (siRNAs) | กระตุ้นให้เกิดการย่อยสลาย mRNA ของ DUX4 |
| Antagomirs | ยับยั้ง microRNA ที่เกี่ยวข้องกับการแสดงออกของ DUX4 |
ความท้าทายและอนาคตของการรักษาด้วย Oligonucleotide
แม้ว่า Oligonucleotide therapies จะมีศักยภาพในการรักษา FSHD แต่ก็ยังมีความท้าทายอยู่บ้าง เช่น การนำ Oligonucleotide เข้าสู่เซลล์กล้ามเนื้ออย่างมีประสิทธิภาพ ความจำเพาะของ Oligonucleotide ในการจับกับยีนเป้าหมาย และความปลอดภัยของการรักษาในระยะยาว อย่างไรก็ตาม การวิจัยก่อนคลินิกในปัจจุบันแสดงให้เห็นถึงผลลัพธ์ที่น่าพอใจ และเชื่อว่าในอนาคต Oligonucleotide therapies จะเป็นทางเลือกในการรักษา FSHD ที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัย
Fun Fact: รู้หรือไม่ว่า FSHD เป็นโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงที่พบได้บ่อยเป็นอันดับสาม รองจาก Duchenne muscular dystrophy และ Myotonic dystrophy
จากสถิติพบว่า FSHD มีอัตราการเกิดประมาณ 1 ใน 8,333 คน ซึ่งหมายความว่าทั่วโลกมีผู้ป่วย FSHD หลายแสนคน การพัฒนาการรักษาที่มีประสิทธิภาพจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการช่วยเหลือผู้ป่วยเหล่านี้
งานวิจัยในปัจจุบันกำลังมุ่งเน้นไปที่การพัฒนา Oligonucleotide ที่มีความจำเพาะสูง มีประสิทธิภาพในการยับยั้ง DUX4 และมีความปลอดภัยในการใช้ในระยะยาว รวมถึงการพัฒนาวิธีการนำส่ง Oligonucleotide เข้าสู่เซลล์กล้ามเนื้ออย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น เช่น การใช้ nanoparticles หรือ viral vectors
แม้ว่ายังอยู่ในช่วงการวิจัยก่อนคลินิก แต่ผลการศึกษาที่ผ่านมาแสดงให้เห็นถึงศักยภาพของ Oligonucleotide therapies ในการรักษา FSHD และเป็นที่คาดหวังว่าในอนาคตอันใกล้นี้ การรักษาด้วยวิธีนี้จะสามารถนำมาใช้กับผู้ป่วย FSHD ได้จริง นำไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของผู้ป่วยและครอบครัว
#FSHD #Oligonucleotide #GeneTherapy #MuscularDystrophy
บทความ
