ในช่วงเวลาประมาณ พ.ศ. 1000 อาณาจักรเขมรโบราณ ภายใต้การปกครองของพระเจ้ายโสวรมันที่ 1 (Yasovarman I) ได้สร้างสรรค์สิ่งก่อสร้างอันยิ่งใหญ่ที่สะท้อนถึงความเจริญรุ่งเรืองทางด้านศิลปะ สถาปัตยกรรม และความเชื่อ นั่นคือปราสาทพนมบาเค็ง (Phnom Bakheng) ปราสาทหินทรายที่ตั้งตระหง่านอยู่บนยอดเขาลูกเตี้ยๆ กลางเมืองพระนครหลวง ซึ่งปัจจุบันคือเมืองเสียมเรียบ ประเทศกัมพูชา ปราสาทแห่งนี้เป็นสัญลักษณ์ของการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญในประวัติศาสตร์เขมร และเป็นเครื่องยืนยันถึงความสามารถอันน่าทึ่งของช่างฝีมือในยุคนั้น
การสร้างปราสาทพนมบาเค็งเริ่มต้นขึ้นในช่วงปลายศตวรรษที่ 9 โดยพระเจ้ายโสวรมันที่ 1 ทรงมีพระราชประสงค์ให้เป็นศูนย์กลางทางศาสนาและเป็นศูนย์กลางการปกครองแห่งใหม่ของอาณาจักร โดยทรงย้ายเมืองหลวงจากHariharalayaมาสู่บริเวณนี้ ปราสาทพนมบาเค็งถูกสร้างขึ้นบนยอดเขาสูง 67 เมตร เหนือระดับพื้นดิน ซึ่งเป็นเนินดินที่สูงที่สุดในบริเวณนั้น ทำให้ปราสาทแห่งนี้เปรียบเสมือนเขาพระสุเมรุ ศูนย์กลางจักรวาลตามความเชื่อในศาสนาฮินดู
สิ่งที่โดดเด่นที่สุดของปราสาทพนมบาเค็งคือสถาปัตยกรรมแบบเขมรยุคแรกที่ผสานความยิ่งใหญ่และรายละเอียดอันประณีตเข้าไว้ด้วยกัน ตัวปราสาทประกอบด้วยระเบียงซ้อนกัน 5 ชั้น แต่ละชั้นประดับด้วยซุ้มประตูและกำแพงแก้วสลักลวดลายอย่างวิจิตรบรรจง ลวดลายที่ปรากฏส่วนใหญ่เป็นเรื่องราวในศาสนาฮินดู เช่น เรื่องรามายณะ และตำนานต่างๆ นอกจากนี้ยังพบภาพสลักรูปสัตว์ในเทพนิยาย เช่น สิงโต กินนร และนาค ซึ่งล้วนสะท้อนถึงความเชื่อและคติความเชื่อในยุคนั้นได้เป็นอย่างดี
บนยอดปราสาทพนมบาเค็งเคยเป็นที่ประดิษฐานศิวลึงค์ทองคำ ซึ่งเป็นตัวแทนของพระศิวะ เทพเจ้าสูงสุดในศาสนาฮินดู นิกายไศวนิกาย แม้ว่าศิวลึงค์ทองคำจะสูญหายไปในกาลเวลา แต่แท่นหินที่ใช้เป็นฐานประดิษฐานยังคงตั้งตระหง่านอยู่บนยอดปราสาท เป็นเครื่องยืนยันถึงความศักดิ์สิทธิ์ของสถานที่แห่งนี้ ในอดีต
การสร้างปราสาทพนมบาเค็งถือเป็นจุดเริ่มต้นของยุคทองของศิลปะเขมรแบบบายน (Banteay Srei Style) ที่เน้นความอ่อนช้อยและความประณีตบรรจง ศิลปะแบบบายนนี้ ได้สืบทอดอิทธิพลต่อการสร้างปราสาทหินในยุคต่อมา เช่น ปราสาทนครวัด และปราสาทบายน ซึ่งล้วนแต่เป็นมรดกโลกที่ทรงคุณค่าของมวลมนุษยชาติ
ปัจจุบัน ปราสาทพนมบาเค็งได้รับการยกย่องจากองค์การยูเนสโกให้เป็นมรดกโลก และเป็นหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ที่สำคัญที่สุดของกัมพูชา นักท่องเที่ยวนับล้านจากทั่วโลกต่างเดินทางมาเยี่ยมชมความงดงามและสัมผัสบรรยากาศแห่งอารยธรรมขอมโบราณที่ยังคงหลงเหลืออยู่ ณ สถานที่แห่งนี้
ตารางแสดงข้อมูลเกี่ยวกับปราสาทพนมบาเค็ง
| หัวข้อ | รายละเอียด |
|---|---|
| ชื่อ | ปราสาทพนมบาเค็ง (Phnom Bakheng) |
| สถานที่ตั้ง | เมืองเสียมเรียบ ประเทศกัมพูชา |
| สร้างขึ้นเมื่อ | ปลายศตวรรษที่ 9 (ประมาณ พ.ศ. 1000) |
| ผู้สร้าง | พระเจ้ายโสวรมันที่ 1 |
| ศาสนา | ฮินดู นิกายไศวนิกาย |
| ความสำคัญ |
- ศูนย์กลางทางศาสนาและการปกครองแห่งใหม่ - เป็นตัวอย่างสถาปัตยกรรมแบบเขมรยุคแรก - เป็นต้นแบบของศิลปะแบบบายน - ได้รับการยกย่องเป็นมรดกโลกโดยยูเนสโก |
#ปราสาทพนมบาเค็ง #อาณาจักรเขมร #ศิลปะเขมร #มรดกโลก
บทความ
