การไหลเวียนของเลือดในหัวใจเกิดขึ้นได้อย่างไร?

หัวใจ ถือเป็นอวัยวะที่สำคัญที่สุดอย่างหนึ่งของร่างกาย ทำหน้าที่สูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ทั่วร่างกาย เปรียบเสมือนปั๊มน้ำที่ทรงพลัง ทำงานอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยตลอดชีวิต แต่เคยสงสัยกันไหมว่า เลือดเดินทางเข้าออกหัวใจได้อย่างไร และกระบวนการทั้งหมดนี้เกิดขึ้นได้ด้วยกลไกอะไร? บทความนี้จะพาไปไขความลับของระบบไหลเวียนเลือดที่น่าทึ่งนี้กัน

โครงสร้างอันน่าทึ่งของหัวใจ

ก่อนอื่น เราต้องทำความเข้าใจกับโครงสร้างของหัวใจเสียก่อน หัวใจของมนุษย์ประกอบด้วย 4 ห้องหลัก ได้แก่

1. หัวใจห้องบนขวา (Right atrium): ทำหน้าที่รับเลือดที่มีออกซิเจนต่ำจากร่างกาย
2. หัวใจห้องล่างขวา (Right ventricle): รับเลือดจากหัวใจห้องบนขวา และสูบฉีดเลือดไปยังปอดเพื่อรับออกซิเจน
3. หัวใจห้องบนซ้าย (Left atrium): รับเลือดที่มีออกซิเจนสูงจากปอด
4. หัวใจห้องล่างซ้าย (Left ventricle): รับเลือดจากหัวใจห้องบนซ้าย และสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ทั่วร่างกาย

นอกจากนี้ หัวใจยังประกอบไปด้วยลิ้นหัวใจ 4 ลิ้น คอยทำหน้าที่เหมือนประตูควบคุมการไหลเวียนของเลือด ป้องกันไม่ให้เลือดย้อนกลับ ซึ่งลิ้นหัวใจแต่ละชนิดมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามตำแหน่งและหน้าที่

การเดินทางของเลือด: เส้นทางแห่งชีวิต

การไหลเวียนเลือดในร่างกายมนุษย์เป็นระบบไหลเวียนแบบปิด หมายความว่า เลือดจะไหลเวียนอยู่ในเส้นเลือดตลอดเวลา โดยเริ่มต้นจากหัวใจ แบ่งเป็น 2 ระบบหลัก ดังนี้

1. ระบบไหลเวียนโลหิตในปอด (Pulmonary circulation): เป็นการไหลเวียนของเลือดระหว่างหัวใจและปอด เ ริ่มต้นที่หัวใจห้องล่างขวาสูบฉีดเลือดที่มีออกซิเจนต่ำผ่านหลอดเลือดแดงพัลโมนารีไปยังปอด ที่ปอด เลือดจะรับออกซิเจนและปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ จากนั้นเลือดที่มีออกซิเจนสูงจะเดินทางกลับมายังหัวใจห้องบนซ้ายผ่านหลอดเลือดดำพัลโมนารี
2. ระบบไหลเวียนโลหิตทั่วร่างกาย (Systemic circulation): เป็นการไหลเวียนของเลือดระหว่างหัวใจและส่วนต่างๆ ของร่างกาย เริ่มต้นที่หัวใจห้องล่างซ้ายสูบฉีดเลือดที่มีออกซิเจนสูงผ่านหลอดเลือดแดงใหญ่ (Aorta) ไปยังอวัยวะและเนื้อเยื่อต่างๆ ทั่วร่างกาย ที่นี่ เลือดจะส่งออกซิเจนและสารอาหารให้กับเซลล์ และรับของเสียกลับมา จากนั้นเลือดที่มีออกซิเจนต่ำจะไหลกลับมายังหัวใจห้องบนขวาผ่านหลอดเลือดดำใหญ่

วงจรการเต้นของหัวใจ: จังหวะแห่งชีวิต

การไหลเวียนของเลือดเป็นไปอย่างต่อเนื่อง เกิดขึ้นจากการเต้นของหัวใจ ซึ่งประกอบด้วย 2 ช่วงหลัก ดังนี้

ช่วง	คำอธิบาย
Diastole	เป็นช่วงที่หัวใจห้องบนคลายตัว เลือดไหลเข้าสู่หัวใจห้องบนทั้งสองข้าง จากนั้นลิ้นหัวใจจะเปิดออก เลือดไหลลงสู่หัวใจห้องล่าง
Systole	เป็นช่วงที่หัวใจห้องล่างบีบตัว ลิ้นหัวใจจะปิดลงเพื่อป้องกันเลือดย้อนกลับ เลือดจะถูกสูบฉีดออกจากหัวใจห้องล่างซ้ายไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย และจากหัวใจห้องล่างขวาไปยังปอด

โดยปกติแล้ว หัวใจของมนุษย์จะเต้นประมาณ 60-100 ครั้งต่อนาที แต่สามารถเพิ่มขึ้นหรือลดลงได้ ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น อายุ กิจกรรมที่ทำ ระดับความเครียด และสุขภาพโดยรวม

ความสำคัญของการไหลเวียนเลือด

การไหลเวียนเลือดเป็นกระบวนการสำคัญที่ช่วยให้ร่างกายของเราดำรงชีวิตอยู่ได้ เนื่องจากเป็นระบบขนส่งสารต่างๆ ที่จำเป็นต่อการทำงานของเซลล์ทั่วร่างกาย ได้แก่

• ออกซิเจน: เป็นก๊าซที่จำเป็นต่อกระบวนการเผาผลาญอาหารของเซลล์
• สารอาหาร: เช่น น้ำตาล ไขมัน โปรตีน เป็นต้น เพื่อให้พลังงานและเสริมสร้างการเจริญเติบโต
• ฮอร์โมน: เป็นสารเคมีที่ควบคุมการทำงานของอวัยวะต่างๆ
• ภูมิคุ้มกัน: ช่วยต่อสู้กับเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอม

นอกจากนี้ ระบบไหลเวียนเลือดยังช่วยรักษาสมดุลของเหลวในร่างกาย ควบคุมอุณหภูมิ และกำจัดของเสียออกจากร่างกายอีกด้วย

Fun Fact เกี่ยวกับหัวใจ

• หัวใจของมนุษย์มีขนาดเท่าๆ กับกำปั้นของตัวเอง
• ใน 1 วัน หัวใจของมนุษย์จะเต้นประมาณ 100,000 ครั้ง และสูบฉีดเลือดประมาณ 2,000 แกลลอน
• เสียงหัวใจเต้นที่เราได้ยิน เกิดจากการเปิดและปิดของลิ้นหัวใจ
• หัวใจสามารถเต้นได้ แม้จะอยู่นอกร่างกาย ตราบใดที่ยังได้รับออกซิเจน

#หัวใจ #ระบบไหลเวียนโลหิต #สุขภาพ #การดูแลตัวเอง